گل گاو زبان داروخانه صحرایی/ ضرورت حفظ ذخایر "شکوفه آبی تندرستی"
رشت – خبرگزاری مهر: "گل گاوزبان" به صورت خودرو در اراضی و دامنه های جنگلی شهرستانهای رودسر، املش، تالش، رودبار، رضوانشهر و آستارا استان گیلان می روید و برداشت این گیاه از اراضی طبیعی و زیر کشت استان از اواسط اردیبهشت تا اواخر تابستان است.
به گزارش خبرنگار مهر در رشت، استان گیلان با داشتن تنوع اقلیمی، گونه های دارویی زیادی دارد و بسیاری از گیاهان دارویی در مزارع، دشت و کوهستان استان قابل کشت هستند، گل گاو زبان مهمترین و معروفترین گیاه دارویی استان است.
در حال حاضر ۵۱۶ هکتار از زمین های استان گیلان زیر کشت گیاه دارویی گل گاو زبان است که ۸۰ درصد آن یعنی معادل ۴۵۰ هکتار آن از سوی کشاورزان منطقه اشکورات رودسر کشت می شود، این گیاه علفی یکساله از اواخر زمستان از خاک می روید و از اوایل اردیبهشت ماه تا پایان فصل تابستان گلهای آن در چندین مرحله برداشت می شود.
هزینه های تهیه گل گاوزبان بالا و قیمت فروش ناچیز است
هرسال از زمین های زیر کشت گیاه طبی " گل گاو زبان " در استان گیلان بیش از ۴۰۰ تن محصول به ارزش اقتصادی بیش از پنج میلیارد ریال برداشت می شود، درحال حاضر هر کیلوگرم گل گاو زبان خشک به قیمت تقریبا ۱۲۰ هزار ریال در بازار عرضه می شودکه در مقابل هزینه های داشت، کاشت و برداشت بسیار ناچیز است.
گل گاو زبان یک گیاه علفی یکساله از گیاهان دارویی و دارای روغنی است که به دلیل خاصیت شفادهندگی از مدتها قبل از اهمیت خاصی برخوردار است.
این گیاه به احتمال زیاد بومی منطقه مدیترانه است ولی برخی محققان عقیده دارند بومی خاورمیانه است، کشت و کارگاوزبان بوسیله عرب ها در جنوب اسپانیا در قرون وسطی معرفی شد، این گیاه در بسیاری از مناطق اروپا، غرب آسیا و آمریکای شمالی می روید و اغلب بصورت وحشی در محل های لم یزرع و کناره رودخانه ها دیده می شود، کشاورزان این گیاه را از حالت وحشی جمع آوری و برای مصارف خانگی کشت می کنند.
بخش های هوایی این گیاه با اهداف دارویی درابتدای گلدهی از خرداد تا شهریور ماه جمع آوری و در سایه خشک می شوند.
گیاه گل گاو زبان دارای شاخه های تو خالی و آبدار است و ارتفاع آن به ۵۰ سانتی متر می رسد، برگهای این گیاه نسبتا بزرگ و چین خورده به رنگ سبز تیره و تخم مرغی شکل نوک تیزاند که به طور متناوب بر روی ساقه گیاه قرار دارند، تمام سطح گیاه پوشیده از کرکهای سفید و منشعب است، گلهای این گیاه در انتهای ساقه قرار دارد و به رنگ روشن و ستاره ای شکل است، میوه این گیاه به شکل چهار فندق کوچک و به رنگ قهوه ای مایل به سیاه است.
گیاه گل گاوزبان در فرانسه "شکوفه آبی تندرستی" نامیده می شود
این گیاه در فرانسه "شکوفه آبی تندرستی" نامیده می شود زیرا گلهای آن به رنگ آبی است و داروی خوبی است برای دهقانان که معمولا نیاز به تنفس بیشتر در هنگام کار کردن دارند.
برخی از نویسندگان معتقدند که نام لاتین آن یک اسم تغییر شکل یافته است به معنی " قلب " و به معنی " من آورده ام " زیرا اعتقاد بر این است که این گیاه قلب را تقویت می کند.
همچنین امروزه ثابت شده که محصولات حاصل از برگها و پودر این گیاه خاصیت ضد افسردگی دارد و باعث افزایش نشاط روحی می شود به طور مثال شربت ساخته شده از پودر این گیاه خاصیت ضد افسردگی و ضد استرس های روحی و آرامش دهنده و تسکین دهنده قلب است، دم کرده آن برای التهاب مجاری ادرار، روماتیسم و بیماریهای قلبی مفید است.
گل گاوزبان و برگ های آن دارای لعاب فراوان است، این گیاه دارای نیترات پتاسیم، منگنز، منیزیوم، اسید فسفریک و آلانتوئین است.
خواص دارویی گاوزبان شامل تصفیه کننده خون، آرام کننده اعصاب، عرق آور، ادرارآور، تقویت کننده کلیه ها، برطرف کننده سرماخوردگی، از بین بردن سرفه و در درمان برونشیت موثر است.
همچنین دردرمان بی اختیاری دفع ادرار، التهاب و ورم کلیه و در درمان بیماری سرخک و مخملک و ضماد برگهای گاوزبان برای رفع ورم موثر است.
گاوزبان برای زنان حامله و کودکان مضر است
برگ های تازه گل گاوزبان دارای مقدر زیادی ویتامین C است و همینطور گاوزبان به دلیل داشتن آلکالوئید برای زنان حامله و کودکان مضر است.
در این باره یک کارشناس کشاورزی با اشاره به اهمیت کشت گیاهان دارویی گفت: حفظ ذخایر ژنتیکی و نیاز روز افزون به گیاهان دارویی اهمیت کشت و پرورش این گیاهان را بیشتر کرده از اینرو باید پروژه های تحقیقاتی در زمینه بررسی کمی و کیفی گونه های مختلف به ویژه گل گاوزبان به اجرا درآید.
علی حسن زاده افزود: همچنین اسانس‌های طبیعی استخراج شده از گیاهان دارویی نقش مهمی در سلامت جامعه به دلیل کاربرد در صنایع غذیی و دارویی آرایشی و بهداشتی دارند.
وی در ادامه کاهش کمی گیاهان دارویی را به دلیل چرای بی رویه توسط دام و برداشت غیراصولی از مراتع، کاهش تراکم و پوشش گیاهی گونه های دارویی دانست.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان گیلان نیز با اشاره به اینکه در استان 516 هکتار از اراضی به کشت گل گاو زبان اختصاص دارد که ۸۰ درصد آن یعنی معادل ۴۵۰ هکتار آن در بخش رحیم آباد رودسر واقع شده است.
.jpg)
گل گاوزبان در گیلان به صورت سنتی کشت، برداشت و فرآوری می شود
اردشیر روحی ماسوله با اعلام اینکه گل گاوزبان به صورت سنتی کشت، برداشت و فرآوری می شود، افزود: با همت و تلاش محققان نوع دیگری از گونه های گل گاو زبان که با منطقه سازگاری داشته و هم از نظر طعم بهتر باشد به کشاروزان معرفی شود.
وی تاکید کرد: مراحل کاشت، داشت و برداشت گل گاوزبان از حالت سنتی خارج و این روش به صورت مکانیزاسیون انجام شود.
رئیس جهاد کشاورزی گیلان با بیان اینکه ازخواسته مهم کشاورزان منطقه احداث مراکز خشک کنی و فرآوری گل گاوزبان است، یادآورشد: علاوه بر اطلاع رسانی، سرمایه گذاران را باید برای احداث این مراکز تشویق کرد.
وی همچنین با اشاره به اینکه در شهرستان رودسر ۴۵۰ هکتار اراضی به کشت گل گاوزبان اختصاص دارد، افزود: حدود چهارهزار نفر بهره بردار با عملکرد متوسط ۵۰۰ کیلوگرم در هکتار به این امر اشتغال دارند.
روحی ماسوله با بیان اینکه سالانه ۲۲۵ تن گل گاوزبان در اشکورات رحیم آباد تولید می شود، افزود: قیمت نوبری هرکیلوگرم این محصول ۲۵۰ تا ۳۰۰ هزار ریال است.
وی در ادامه برضرورت توسعه بیشتر این محصول از نظر سطح زیر کشت و تشویق کشاورزان به کشت مکانیزاسیون این گیاه دارویی مهم تاکید کرد و اظهارداشت: در حال حاضر مراحل کاشت، داشت و برداشت این محصول سنتی است.
به هر حال مشکلی که امروزه در خصوص محصول گل گاوزبان وجود دارد این است که هیج گونه واحد صنعتی در استان وجود ندارد و این محصول پس از برداشت توسط روستائیان و بطور طبیعی به صورت سنتی تا حدودی خشک شده و در بسته های بزرگ گونی یا پلاستیکی به مراکز فروش ارسال می شود که این شیوه علاوه بر ضایع شدن میزان زیادی از محصول ارزش افزوده زیادی نیز به همراه ندارد که باید برنامه ریزی اصولی در این زمینه انجام شود.