قلعه سلاسل در استان خوزستان و در شمال غربی شهرستان شوشتر در کنار رودخانه شطیط قرار دارد . قدمت این قلعه بر طبق برخی روایات مربوط به دوره ساسانی می‌شود . ولی بر طبق گفته راولینسون این قلعه همان قلعه باستانی مربوط به دوران ساسانی نیست .
قلعه سلاسل بارها و بارها بازسازی شده و ویرانی‌هایی که در حال حاضر به چشم می‌خورد مربوط به قلعه دوران قاجار است . هر چند که امروز تمام عمارت های این قلعه تخریب شده‌اند و جز اتاق های زیر زمینی ، شوادانها و تونلهای داریون چیزی از آن نمانده است .
متون تاریخی از وجود آن در زمان هخامنشیان حکایت می‌کنند و قلعه تا حدود ۵۰ سال پیش آباد بوده است . این قلعه بجز نقش دفاعی که از شهر شوشتر داشته است ، مرکز کنترل نهر داریون و همچنین محل استقرار والی خوزستان می‌بوده . با وجود تخریب قسمت عمده این قلعه ، بخش‌های باقیمانده چشمگیر و بسیار دیدنی هستند .
مادام ژان دیولافوآ باستان شناس معروف اعزامی دولت فرانسه در سال ۱۸۸۱م درباره قلعه می‌گوید : قلعه سلاسل اقامتگاه رسمی والی خوزستان است ، و در روی کوهی که مانند فلات کوچکی است قرار دارد . در پای این کوه هم یکی از شعب کارون که شطیط نام دارد عبور می‌کند ، و ساختمانها و استحکاماتی که از عهد ساسانیان باقی مانده‌اند آن را از طرف شهر قابل دفاع می‌سازند .
قلعه سلاسل که برخی نام سلاسل را مربوط به شخصی به نام ابی سلاسل می‌دانند که در قرن ۴ زندگی می‌کرده و قلعه را تعمیر و مرمت کرده است . این قلعه جزء قلعه‌های چند وجهی است و به شکل بیضی بنا شده و در زمان‌های مختلف بازسازی و تعمیر شده است .
این قلعه دارای ۲ در بزرگ است و در سمت شمال و شمال شرقی آن خندقی وجود دارد که در جنوب به نهر داریون منتهی می‌شود . برج‌های این قلعه به صورت مدور بوده و در دوران اخیر دارای تأسیساتی از قبیل نانوایی ، اصطبل ، حمام ، سربازخانه ، اسلحه‌خانه ، آشپزخانه و حیاط‌های متعدد بوده است .
محدوده قدیمی این قلعه باستانی از جانب شمال و غرب محدوده فعلی است ولی از جانب جنوب و شرق خندقی آنرا احاطه می کرده که هنوز مقداری از آثار آن باقی مانده است . این دژ قدیمی با حصار باستانی شهر شوشتر که آثار آن در غرب و جنوب غربی خندق باشد و رئدخانه های شطیط و گرگر که از عوامل مهم پایداری شهر و حفظ موقعیت نظامی آن بشمار می رود همچون نقطه عطف و قلب این شهر باستانی محسوب می گردد .
دو مجرای آبرسانی فعلی و شمالی قلعه سلاسل و هم سطح رود مافاریان قرار دارد بر روی مجرای شرق سازمان آب تأسیساتی ایجاد کرده است . ولی مجرای دیگر بصورت اولیه باقی است . آب این دو مجرای آبرسانی در زیر قلعه سلاسل یکی شده و بوسیله مجرای مشترکی به نهر داریان میریزد .
جهت رسیدن به نهر داریان دو ردیف پلکان ساخته اند . پلکان اول با ۸ پله به عرض ۹۰/۱ متر ، در نتیجه اختلاف ارتفاع سطح قلعه سلاسل ایجاد شده است . این پلکان در سنگ کنده شده است . پس از این پلکان سطح نسبتاً وسیعی دیده می شود که آنرا می توان پاگرد پلکان اول بحساب آورد . در سمت راست پلکان اول و بفاصله تقریبی دو متر پلکان دوم دیده می شود که نسبت به پلکان اول تیزتر و ارتفاع هر پله بلندتر است .
این پله ها را در دوره های بعد تعمیر کرده اند . پلکان نامبرده به محوطه سربازی منتهی می گردد . که نهر داریان از آنجا شروع می گردد . آبخور اولیه نهر داریان در این محل قرار دارد و می توان چگونگی و نتیجه اقدامات بعدی را که منجر به مسدود شدن این قسمت گردیده است دریافت .
در این محوطه بر کنار نهر داریان حوض سنگی کوچکی دیده می شود که در مواقع طغیان رود داریان ، آب در آن جمع می گردد و در غیر اینصورت آنرا با دست پر می کنند . روبروی این حوض تونلی است که به شوادانی (شبستان) با دیوارهای صاف دست ساز منتهی می گردد و انتهای آن بصورت نمادی مسدود دیده می شود .
در دوران قاجار توسط والی خوزستان عمارتی حکومتی در سمت شمال این قلعه در ۳ طبقه ساخته شده است . در زیر این قلعه ظاهراً ۵ شوادان بزرگ بوده که با شوادان‌های سطح شهر در ارتباط بوده است . شوادان بزرگ قلعه که در دوران نظام السلطنه مافی در سال ۱۳۰۷ بازسازی و مرمت شده به چشم می‌خورد .
کف و دیوارهای آن توسط کاشی‌های آبی رنگ تزئین شده و در بالای سی‌سرای نزدیک شوادان یک بادگیر قرار داشته که روی تونلی از زیر قلعه رد می‌شده قرار داشته است . در قسمت بالای این شوادان ۳ سی‌سرا بزرگ قرار دارد که کار تهویه هوا را انجام می‌داده و ظاهرا بزرگان نظامی در این شوادان در تابستان استراحت می‌کرده اند .
در قسمت شمالی‌تر این قسمت یک عمارت ۳ طبقه بزرگ قرار داشته که قسمت‌های زیرین بزرگتر از دیگر طبقه‌ها بوده و بالاترین طبقه ظاهرا تماشاخانه بوده و حوض بزرگی در میان آن قرار داشته است .
این قلعه بجز نقش دفاعی که از شهر شوشتر داشته است ، مرکز کنترل نهر داریون و همچنین محل استقرار والی خوزستان بوده است . با وجود تخریب قسمت عمده این قلعه ، بخش‌های باقیمانده ، دیدنی هستند . قلعه سلاسل بارها مرمت شده است . یک بار به دست فتحعلی خان پسر واخشتوخان در قرن ۱۱ هجری و دفعه دیگر در سال ۱۲۳۷ به دست محمد علی میرزای دولتشاهی .
همچنین بار دیگر به امر نظام السلطنه حسینقلی خان مافی در سال ۱۳۰۷ مرمت کامل شده است . در دهه ۴۰ باقیمانده قلعه را ویران کرده‌اند و از مصالح آن در قسمت غربی قلعه ساختمان ادارات دارائی قند و شکر و غله و دخانیات احداث شد . قلعه سلاسل در سال ۱۳۵۴ توسط سازمان میراث فرهنگی با شماره ۱۱۱۷ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید .
قلعه هزار ساله شوشتر
