مهاجرت تحصیلی یکی از مهم‌ترین و حساس‌ترین تصمیم‌هایی است که می‌تواند مسیر زندگی هر فرد را تغییر دهد. این مسیر معمولاً با حجم زیادی از اطلاعات، قوانین پیچیده و مراحل اداری همراه است و به همین دلیل، شروع آن برای بسیاری از متقاضیان با نگرانی و پرسش‌های فراوان همراه می‌شود.
در این مطلب، به ۱۰ سوال پرتکرار و کلیدی که تقریباً ذهن همه متقاضیان را در مراحل اولیه مهاجرت تحصیلی مشغول می‌کند، می‌پردازیم؛ سوالاتی که پاسخ دقیق و شفاف به آن‌ها می‌تواند استرس و ابهام مسیر را تا حد زیادی کاهش دهد. در پایان نیز، یک موسسه معتبر و دارای مجوز را معرفی خواهیم کرد تا علاقه‌مندان بتوانند با اطمینان خاطر بیشتری این مسیر را آغاز کنند.
چطور کشور و دانشگاه مناسب خود را انتخاب کنیم؟
برای انتخاب کشور و دانشگاه مناسب، باید با دیدی دقیق و مرحله‌به‌مرحله پیش بروید تا بهترین نتیجه را بگیرید. ابتدا فهرستی از کشورها و شهرهایی که همیشه آرزوی سفر یا زندگی در آن‌ها را داشته‌اید تهیه کنید. این مرحله به شما کمک می‌کند تا از دل خواسته‌هایتان شروع کنید.
سپس برای هر مقصد، مزایا و معایب آن را بررسی کنید. عواملی مانند کیفیت آموزش، امنیت، فرهنگ، آب‌وهوا، هزینه‌ها و فاصله از خانواده را در نظر بگیرید. این تحلیل باعث می‌شود تصویر واقعی‌تری از هر گزینه داشته باشید. مرحله بعد، برآورد دقیق هزینه‌هاست. شهریه دانشگاه، هزینه زندگی، بیمه و حتی مخارج مربوط به رفت‌وآمد را حساب کنید تا از توان مالی خود مطمئن شوید.
بعد از آن، گزینه‌های خود را محدود کنید تا تصمیم‌گیری ساده‌تر شود. وقتی چند کشور و شهر باقی ماند، اول کشور را انتخاب کنید، چون قوانین، فرهنگ و کیفیت آموزش در سطح ملی تعیین‌کننده هستند. سپس شهری را برگزینید که از نظر سبک زندگی، امکانات و هزینه‌ها با شرایط شما هماهنگ است. در کل، باید به چهار فاکتور کلیدی توجه کنید: کیفیت آموزش، شرایط زندگی روزمره، تجربه فرهنگی که کسب می‌کنید و چشم‌انداز شغلی آینده.
چه مدارکی معمولاً برای اپلای لازم است؟
مدارکی که معمولاً برای اپلای لازم می‌شوند، بسته به کشور، دانشگاه و مقطع تحصیلی کمی متفاوت‌اند، اما فهرست زیر رایج‌ترین آن‌ها را شامل می‌شود:
۱. فرم درخواست (Application Form): فرمی که یا به صورت آنلاین تکمیل می‌کنید یا باید نسخه PDF/پرینت شده آن را بفرستید.
۲. مدرک شناسایی یا پاسپورت: صفحه مشخصات پاسپورت باید معتبر باشد و معمولاً تا پایان دوره تحصیل یا دست‌کم یک سال معتبر بماند.
۳. مدارک تحصیلی و ریزنمرات: ترجمه رسمی مدرک دیپلم، کارشناسی یا هر مقطعی که گذرانده‌اید به زبان موردنظر دانشگاه (اغلب انگلیسی) همراه با مهر رسمی.
۴. مدرک زبان: مانند IELTS، TOEFL، Duolingo یا سایر آزمون‌های زبان معتبر به زبان دوره‌ی ارائه شده.
۵. رزومه (CV یا Resume): شامل سوابق تحصیلی، مهارت‌ها، فعالیت‌ها، افتخارات و تجربه‌های کاری مرتبط.
۶. انگیزه‌نامه: توضیح می‌دهید چرا این رشته، دانشگاه و کشور را انتخاب کرده‌اید و هدفتان بعد از فارغ‌التحصیلی چیست.
۷. توصیه‌نامه‌ها: معمولاً ۲ تا ۳ نامه از استادان یا کارفرمایان که توانایی‌ها و شایستگی‌های شما را تأیید کنند.
۸. نمونه کار یا پورتفولیو (برای رشته‌های هنری، معماری، طراحی و …): مجموعه‌ای از پروژه‌ها و آثار منتخب شما.
۹. نمرات آزمون‌های استاندارد (در صورت نیاز) مثل GRE، GMAT یا آزمون‌های مشابه که برخی دانشگاه‌ها برای مقاطع خاص الزامی می‌دانند.
۱۰. سایر مدارک تکمیلی: گواهی فعالیت‌های پژوهشی، مقالات چاپ شده، گواهی کار داوطلبانه، یا هر مدرکی که به تقویت پروفایل شما کمک کند.
آیا امکان بردن همراه (همسر یا فرزند) با ویزای تحصیلی وجود دارد؟
امکان همراهی همسر یا فرزند با ویزای تحصیلی بستگی زیادی به کشور مقصد و مقطع تحصیل دارد. به همین دلیل، همیشه باید آخرین سیاست‌ها و مقررات مهاجرتی کشور موردنظر را بررسی کنید، چون این قوانین ممکن است تغییر کنند. برای مثال، در انگلیس تا سال ۲۰۲۳ امکان آوردن همراه برای بسیاری از دانشجویان تحصیلات تکمیلی (ارشد و دکتری) وجود داشت، اما از ژانویه ۲۰۲۴ مقررات تغییر کرده و فقط دانشجویان دکتری یا ارشدهای پژوهش‌محور می‌توانند هنگام تحصیل در انگلیس اعضای خانواده را به‌عنوان همراه بیاورند. در سایر کشورها هم شرایط متفاوت است.
مدرک زبان مورد نیاز برای دانشگاه‌ها چقدر باید باشد؟
مدرک زبان مورد نیاز بسته به کشور، دانشگاه، رشته و مقطع متفاوت است. در کشورهای انگلیسی‌زبان (آمریکا، کانادا، انگلیس، استرالیا، نیوزیلند) برای کارشناسی معمولاً آیلتس ۶.۰ یا ۶.۵ و برای ارشد و دکتری ۶.۵ یا ۷.۰ لازم است؛ تافل معادل حدود ۸۰ تا ۱۰۰. در اروپا (آلمان، هلند، سوئد، ایتالیا) نیز معمولاً ۶.۰ یا ۶.۵ پذیرفته می‌شود و برای رشته‌های رقابتی ممکن است ۷.۰ بخواهند. برنامه‌های غیرانگلیسی‌زبان به مدرک همان زبان نیاز دارند.
تفاوت پذیرش مشروط و پذیرش قطعی چیست؟
پذیرش قطعی یعنی دانشگاه همه مدارک و شرایط شما را تأیید کرده و فقط باید شهریه بدهید و برای ویزا اقدام کنید؛ پذیرش مشروط یعنی با درخواست شما موافقت شده اما باید تا مهلت مشخص، شرط‌هایی مثل ارائه مدرک زبان یا مدرک فارغ‌التحصیلی را تکمیل کنید، وگرنه پذیرش لغو می‌شود.
آیا کشورهایی وجود دارند که بتوان در آن‌ها رایگان یا با هزینه خیلی کم تحصیل کرد؟
به طور مثال، در ایتالیا با بورسیه استانی DSU می‌توان حتی پزشکی را در دانشگاه دولتی رایگان خواند. پس رشته مهم نیست و تنها در صورت گرفتن پذیرش از یک موسسه دولتی می‌توان رایگان تحصیل در ایتالیا را تجربه کرد. در آلمان بیشتر دانشگاه‌های دولتی شهریه ندارند، اما بیشتر دوره‌ها به آلمانی است. مقطع هم مهم است و تقریباً در همه کشورها برای دکتری امکان فول فاند وجود دارد که علاوه بر معافیت شهریه، کمک‌هزینه زندگی هم پرداخت می‌کند.
بعد از اتمام تحصیل چه راه‌هایی برای کار یا اقامت وجود دارد؟
پس از فارغ‌التحصیلی، بسته به کشور مقصد می‌توان از مسیرهایی مانند ویزای جستجوی کار (۶ ماه تا ۳ سال)، تبدیل ویزای تحصیل به کار با پیشنهاد شغلی، اقامت دائم از طریق سیستم امتیازبندی یا اسپانسر شغلی، کارآفرینی یا سرمایه‌گذاری و پیوستن به خانواده یا ازدواج استفاده کرد؛ تحصیل می‌تواند سکوی پرتابی برای کسب تجربه کاری محلی و گرفتن اقامت باشد، اگر از ابتدا برای آینده برنامه‌ریزی شود.
آیا فقط در کشورهای انگلیسی‌زبان می‌توان به زبان انگلیسی تحصیل کرد؟
تحصیل به زبان انگلیسی اصلاً محدود به کشورهای انگلیسی‌زبان نیست؛ بسیاری از کشورهایی که زبان رسمی‌شان انگلیسی نیست، به‌ویژه در مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری، رشته‌ها و برنامه‌های کامل به زبان انگلیسی ارائه می‌دهند. در اروپا، کشورهایی مانند آلمان، هلند، سوئد، فنلاند، دانمارک، ایتالیا، فرانسه و مجارستان طیف متنوعی از رشته‌ها را به انگلیسی تدریس می‌کنند. با این حال داشتن مدرک زبان معتبر مثل آیلتس یا تافل الزامی است و در اغلب این کشورها یادگیری زبان محلی برای شروع تحصیل ضروری نیست و می‌توان تنها با مدرک زبان انگلیسی آغاز کرد.
برای مهاجرت تحصیلی چطور باید اقدام کنم؟ خودم می‌توانم یا باید حتماً از طریق موسسه پیش بروم؟
برای مهاجرت تحصیلی می‌توان هم به‌صورت شخصی و هم از طریق مؤسسات اقدام کرد، اما واقعیت این است که مسیر از طریق مؤسسات معتبر، برای بسیاری از داوطلبان ساده‌تر و مطمئن‌تر است. مؤسسات باتجربه با آشنایی دقیق به روند پذیرش و ویزا، ارتباطات مستقیم با دانشگاه‌ها و توانایی جمع‌آوری و تکمیل مدارک به شکل استاندارد، می‌توانند زمان و انرژی شما را تا حد زیادی ذخیره کنند و احتمال خطا یا رد پرونده را کاهش دهند. هرچند اقدام شخصی کمتر هزینه دارد، اما نیازمند مهارت جستجو، تسلط به زبان و صرف زمان زیادی برای مکاتبات است، در حالی‌که با سپردن کار به یک مؤسسه معتبر، می‌توانید مطمئن باشید مراحل از انتخاب رشته مناسب تا دریافت ویزا، با کمترین استرس و بیشترین نظم پیش می‌رود.
مزیت اقدام از طریق موسسات دارای مجوز رسمی چیست؟
مؤسسات دارای مجوز رسمی از وزارت علوم، مثل مؤسسه اعزام دانشجوی علمی نو، مزیت‌های مهمی دارند که خیال شما را از بسیاری جهات راحت می‌کند. این مؤسسات با تعرفه‌های مصوب وزارت علوم کار می‌کنند و اجازه دریافت مبالغ گزاف و غیرمنطقی را ندارند، بنابراین هزینه خدمات‌شان معقول و شفاف است. وزارت علوم نیز نظارت مستقیم بر عملکرد آن‌ها دارد و به‌طور مستمر فعالیتشان را بررسی می‌کند.
نکته مهم دیگر این است که مؤسسات مجوزدار فقط در حوزه کشورهایی فعالیت می‌کنند که در آن‌ها تخصص و تجربه عملی دارند، بنابراین شما را به‌عنوان «آزمون و خطا» برای بازارهای ناشناخته استفاده نمی‌کنند و هر مرحله را بر پایه تجربه واقعی پیش می‌برند. مهم‌تر از همه، این مؤسسات موظف‌اند برای نتیجه کار به‌طور کامل هم به شما و هم به وزارت علوم پاسخگو باشند، یعنی مسئولیت آغاز تا نتیجه نهایی پرونده را می‌پذیرند و نمی‌توانند کار را نیمه‌کاره یا بدون پاسخ رها کنند.