سفر به ازبکستان براي ما ايرانيان نبايد خالي از لطف باشد. چرا که بارها در ديوان حافظ خوانده‌ايم که وي سمرقند و بخارا را به خال هندوي يارش مي‌بخشد، و در شعر رودکي از دلتنگي شاعر براي جوي موليان مي‌خوانيم، و به مشاهيري چون بوعلي سينا و عمرخيام افتخار مي‌کنيم. ازبکستان امروزي در شمال ترکمنستان قرار دارد و با کشورهاي قرقيزستان، افغانستان و تاجيکستان همسايه است. سفر به ازبکستان از راه زميني به دليل وجود ترکمنستان در ميان راه و دشواري‌هاي اخذ ويزاي اين کشور تقريباً ممکن نيست و بايد از راه هوايي استفاده کرد.
در سفر هوايي اگر خوش‌شانس باشيد و کنار پنجر‌ه‌ي هواپيما نشسته باشيد مي‌توانيد مسير جاد‌ه‌ي ابريشم، رود جيحون و رود سيحون را ببينيد. نخستين مقصد، شهر تاشکند خواهد بود که پايتخت ازبکستان و بزرگترين شهر اين کشور است. اين شهر جمعيتي در حدود ? ميليون نفر دارد. در سال ???? زلزله‌اي به شدت ?.? ريشتر تاشکند را به طور کامل ويران کرد و بناهايي که امروز در اين شهر مي‌بينيم همگي پس از آن سال ساخته شده‌اند. خيابان‌هاي اين شهر، همانند ديگر شهرهاي بزرگ شوروي سابق، بسيار وسيع هستند و همچنين پياده‌روهاي وسيعي نيز براي عابران پياده در نظر گرفته شده است. بزرگترين ميدان در ميان ميدان‌هاي شهرهاي شوروي سابق، به نام ميدان استقلال، در تاشکند قرار دارد. همچنين تاشکند يکي از دو شهري در آسياي مركزي است که از سيستم مترو برخوردار است. با توجه به جمعيت نسبتاً کم شهر، خيابان‌ها و پياده‌روها همواره خلوت هستند. بازارهاي اين شهر نيز کم و بيش خلوت هستند و در آنها بيشتر دست‌فروشاني ديده مي‌شوند که اجناسي مانند لباس و خشکبار عرضه مي‌کنند.
غلات از محصولات اصلي کشاورزي در ازبکستان است و به همين دليل خوراک‌هاي محلي اين کشور عموماً بر پاي‌ه‌ي غلات هستند. از خوراک‌هاي محلي مي‌توان “رشته خانم” و “پيلاو” را نام برد، البته انواع کباب نيز در رستوران‌ها عرضه مي‌شود. در شهر تاشکند مي‌توان رستوران‌هايي را يافت که خوراک‌هاي غربي و روسي نيز در آنها به فروش مي‌رسد.
شهر تاشکند در اثر زلزله تمامي بافت قديمي خود را از دست داده است و در نتيجه امروز مکان‌هاي تاريخي درون شهر براي بازديد وجود ندارند اما اين شهر پر است از موزه‌هاي گوناگون و بناهايي که از دور‌ه‌ي شوروي به جا مانده‌اند. يکي از اين بناها برج تلويزيون است که ??? متر طول دارد و ساخت آن در سال ???? به پايان رسيده است. بخش‌هايي از برج براي بازديد عموم باز است و در ارتفاع ?? متري آن يک رستوران گردان وجود دارد که نوشيدني و خوراک را با قيمت مناسب عرضه مي‌کند.
پس از تاشکند مي‌توان از راه زميني به سمت سمرقند حرکت کرد. به دليل قوانين محکمي که براي رانندگان اتوبوس‌هاي بين شهري در ازبکستان وضع شده، اين اتوبوس‌ها با سرعتي حدود ?? کيلومتر بر ساعت حرکت مي‌کنند که اين براي گردشگران بايد دلپذير باشد زيرا مي‌توانند با آرامش به تماشاي مناظر اطراف بپردازند. شيريني ديدار از سمرقند (و پس از آن بخارا) اين است که در اين دو شهر مردم به زبان پارسي صحبت مي‌کنند، گرچه پارسي آنها با آنچه ما ايرانيان استفاده مي‌کنيم متفاوت است. سمرقند شهري تاريخي است. عمرخيام براي ادامه‌ي تحصيل از نيشابور به اين شهر آمده بود و پدربزرگان بسياري از ساکنين فعلي شهر از استان خراسان ايران به اين شهر مهاجرت کرده‌اند. جمعيت شهر در حدود ??? هزار نفر است و خيابان‌ها همگي خلوت هستند. اين شهر در زمان شوروي، تا پيش از سال ????، پايتخت ازبکستان بود.
يکي از مکان‌هاي ديدني سمرقند ريگستان است. ريگستان مجموعه‌اي است از سه مدرسه با نام‌هاي الوغ بيک، شيردر و طلاکاري، که الگوهاي بسيار خوبي از معماري اسلامي در سده‌هاي پانزده تا هفده ميلادي را در خود دارند. ديدار از ريگستان ناخودآگاه بناهاي اسلامي يزد و اصفهان را به ياد مي‌آورد. از ديگر مکان‌هاي ديدني اين شهر مي‌توان از رصدخانه‌ي الوغ بيک نام برد. الوغ بيک يکي از ستاره‌شناسان نامي قرن پانزدهم م. است و اين رصدخانه نيز به دست خود او در دور‌ه‌ي تيموريان ساخته شده است.
يکي ديگر از مکان‌هاي ديدني سمرقند مجموعه‌ي شاه زنده است. اين مجموعه که از چندين آرامگاه که با کاشي‌هاي زيباي آبي و سورمه‌اي تزيين شده‌اند تشکيل شده، در طول ? سده کامل شده است و شامل بيش از ?? آرامگاه است. بيشتر اين آرامگاه‌ها توسط تيمور براي همسرانش ساخته شده است. مقصد بعدي در سفر زميني شهر بخارا است. شهري که در مسير جاد‌ه‌ي ابريشم قرار دارد و ساکنان آن همانند سمرقند پارسي‌زبان هستند. اين شهر يکي از مهم‌ترين شهرهاي ايران در دور‌ه‌ي سامانيان بوده است و عمرخيام بخشي از عمرش را در اين شهر بعنوان رياضي‌دان گذرانده است. همچنين بوعلي سينا، پزشک بنام ايراني، نيز از اهالي شهري در نزديکي بخارا بوده است.
يونسکو مرکز تاريخي اين شهر را در زمر‌ه‌ي ميراث فرهنگي جهان قرار داده است. اين مجموعه که “پاي کلان” نام دارد شامل کلان مناره، کلان مسجد و مدرسه‌ي ميرعرب مي‌باشد. پاي کلان در مرکز شهر قرار دارد و بسياري از فروشگاه‌هاي صنايع دستي و به طور کلي بازار شهر در اطراف آن واقع شده است. يکي ديگر از مکان‌هاي ديدني بخارا ارگ بخارا است. تاريخچه‌ي اين ارگ که امروزه چندين بنا از جمله بناي سلام خانه و يک بازار را در بر دارد، خيلي مشخص نيست. در افسانه‌ها آمده که اين ارگ توسط سياوش ساخته شده است و شواهد تاريخي نشان مي‌دهند که ارگ احتمالا در زمان هخامنشيان ساخته شده و شهر را دربرمي‌گرفته و از آن حفاظت مي‌کرده است.
يکي ديگر از مکان‌هايي که بايد ديد آرامگاه اسماعيل ساماني، يکي از پادشاهان قدرتمند ساماني است که بر آسياي مركزي حکومت مي‌کرد. بناي اين آرامگاه از نظر معماري بسيار غني است و احيايي از معماري پيش از اسلام در اين منطقه است.
اما يکي از مهم‌ترين دلايل سفر به بخارا مي‌تواند ديدار از زادگاه بوعلي سينا در شهر افشنه، در سي کيلومتري بخارا، باشد. افشنه شهري بسيار کوچک در شرق بخارا است، با اين حال به ياد بوعلي سينا يک موزه و يک دانشکد‌ه‌ي پزشکي در اين شهر ساخته‌اند. در موزه مي‌توان نگاره‌هاي گوناگوني را از زندگي و دستاوردهاي بوعلي سينا ديد. در يکي از عکس‌هاي موزه توضيح داده شده که چگونه دانشمندان روسي با نبش قبر بوعلي سينا در حدود يک سده پيش، شکل واقعي جمجمه و چهر‌ه‌ي وي را مدل‌سازي کرده‌اند و تصويري که ما امروزه از وي در ذهن داريم حاصل کار آنها است. همچنين در قسمتي از موزه مقداري خاک که از آرامگاه بوعلي سينا در همدان آورده شده است، به عنوان نمادي از آرامگاه وي نگهداري مي‌شود.
در کل بازديد از ازبکستان به دليل پيشينه‌ي تاريخي و فرهنگي مشترکي که بين دو ملت وجود دارد براي هر ايراني بسيار خاطره‌انگيز خواهد بود و اگر امکانش را داشتيد هرگز فرصت سفر به اين کشور را از دست ندهيد.