مرکز دانشگاه‌های رده جهانی در دانشگاه شانگهای جیائو تانگ دهمین نسخه رتبه‌بندی سالانه دانشگاه‌های جهان در سال 2012 را منتشر کرد که بر اساس آن دانشگاه هاروارد مانند 9 سال گذشته به عنوان برترین دانشگاه جهان معرفی شده‌است.
بر اساس این رتبه‌بندی جدید، دانشگاه هاروارد همچنان رتبه اول جهانی را برای دهمین سال پیاپی به دست آورده است. 10 دانشگاه برتر جهان در سال 2012 بر اساس این رتبه‌بندی معتبر دانشگاه‌های هاروارد، استنفورد، MIT، برکلی، کمبریج، Caltech، پرینستون، شیکاگو و آکسفورد اعلام شده‌اند.
برترین دانشگاه آسیایی در این رتبه‌بندی دانشگاه توکیو در ژاپن بوده و نام آن در میان 20 دانشگاه برتر جهان نیز دیده می‌شود. در رتبه‌بندی قاره‌ای، دانشگاه ETH Zurich در سوئیس با رتبه 23 جهانی رتبه اول در قاره اروپا را به دست آورده و در پی آن دانشگاه‌های Paris-Sud با رتبه 37 جهانی و دانشگاه ماری‌کوری با رتبه 42 جهانی هر دو از فرانسه رتبه‌های دوم و سوم اروپا را به دست آورده‌اند.
در رتبه‌بندی امسال، برای اولین بار پنج دانشگاه چینی و چهار دانشگاه از دیگر کشورها توانسته‌اند خود را در میان 500 دانشگاه برتر جهان قرار دهند. در نتیجه چین با در نظر گرفتن هنگ‌کنگ و تایوان در میان 500 دانشگاه برتر جهان دارای 42 دانشگاه است درحالی که تعداد دانشگاه‌های بریتانیایی در این لیست 500 تایی، 38 دانشگاه است. با این‌همه هیچ یک از دانشگاه‌های چینی در 100 دانشگاه برتر جهان جایگاهی ندارند.
در نسخه جدید رتبه‌بندی شانگهای همچنین رتبه‌بندی بر اساس FIELD (رشته) و SUBJECT (موضوع) این‌بار با 200 دانشگاه در هر بخش معرفی شده‌است که برترین دانشگاه‌ها در رشته علوم هاروارد، برکلی، پرینستون، Caltech و MITهستند. در رشته مهندسی دانشگاه‌های MIT، استنفورد، برکلی، ایلینویز و آوستن، در رشته علوم طبیعی دانشگاه‌های هاروارد، MIT، سان‌فرانسیسکو، کمبریج و واشنگتن، در رشته‌های پزشکی دانشگاه‌های هاروارد،سان‌فرانسیسکو، واشنگتن، جان‌هاپکینز و کلمبیا، و در رشته علوم اجتماعی دانشگاه‌های هاروارد، شیکاگو، برکلی، MIT و کلمبیا رتبه‌های اول جهانی را به دست آورده‌اند.
در بخش موضوعی نیز دانشگاه‌های پرینستون،هاروارد، برکلی، کمبریج و استنفورد در ریاضیات، هاروارد، MIT، برکلی، پرینستون و Calthec در فیزیک، هاروارد، برکلی، استنفورد، کمبریج و ETH Zurich در شیمی، استنفورد، MIT، برکلی، پرینستون و هاروارد در علوم رایانه‌ای و دانشگاه‌های هاروارد، شیکاگو، MIT، برکلی و کلمبیا در اقتصاد به عنوان برترین دانشگاه‌های جهان معرفی شده‌اند.
انتخاب دانشگاه‌ها در این رتبه‌بندی بر اساس اساتید برجسته، تحقیقات با ارجاع بالا، برندگان جوایز فیلدز و مقالات منتشر شده در دو نشریه نیچر و ساینس بوده‌است. شاخص‌های اصلی رتبه‌بندی سرانه عملکرد دانشگاه‌ها، مقالات نمایش داده‌شده در شاخص‌های اصلی استناد، مقالات منتشر شده در ساینس و نیچر، محققان با میزان ارجاع بالا و هیات علمی برنده جوایزه نوبل و فیلدز بوده‌است.
در رتبه بندی دانشگاه‌های جهان شانگهای در سال 2012، جایگاه دانشگاه تهران در میان 500 دانشگاه برتر جهان تغییری نیافته و این دانشگاه همچنان با رتبه 400-301 رتبه‌بندی شده‌است. در توضیح این رتبه‌بندی آمده‌است که دانشگاه‌هایی که از رتبه‌های یکسانی برخوردارند، به ترتیب حروف الفبا در جدول رتبه‌بندی نمایش داده می‌شوند.
نکته قابل توجه دیگر تعداد دانشگاه‌های آمریکایی در میان 20 دانشگاه برتر جهان است. آمریکا از 20 دانشگاه برتر جهان 17 دانشگاه را به خود اختصاص داده و از سه دانشگاه دیگر، دو دانشگاه به بریتانیا و یک دانشگاه به ژاپن اختصاص دارد.
هاروارد، برترین دانشگاه جهان برای دهمین سال پیاپی
دانشگاه هاروارد قدیمی‌ترین مؤسسهٔ فرهنگی آمریکاست که در کمبریج در ایالت ماساچوست واقع است. در سال ۱۶۳۶، دادگاه یکی از تحت‌الحمایه‌ها برای ایجاد یک کالج، چهارصد پاوند اختصاص داد. در سال بعد قرار شد به‌یادبود دانشگاه انگلیسی که بیش از هفتاد تن از افراد برجستهٔ این تحت‌الحمایه از آنجا فارغ‌التحصیل شده‌بودند این کالج را در ناحیه نیوتون تأسیس نمایند.
تاریخچه تأسیس دانشگاه هاروارد
در سال ۱۶۳۸ آن ناحیه و دانشگاه تازه تأسیس را به نام کمبریج نام‌گذاری کردند. در همان سال جان هاروارد یکی از وزیران پیوریتان و وزیر امور داخلی آمریکا که استاد یکی از شعبه‌های دانشگاه کمبریج بود در هنگام مرگ، نیمی از سرمایه و املاک خود را که ۷۸۰ پاوند بود با چهارصد جلد کتاب به‌کالج بخشید و کالج مزبور در سال ۱۶۳۹ به‌افتخار این مرد، هاروارد نامیده شد. تاریخچه‌ی هاروارد در حقیقت از سال ۱۶۴۰ آغاز می‌شود. نخستین جشن دانش‌آموختگان دانشگاه هاروارد در سال ۱۶۴۲ برگزار شد. بر سردر این دانشگاه لوحه‌ای نصب شده که متن آن چنین است:
«چون خداوند به‌سلامت ما را به‌سرزمین نیوانگلند رسانید، به یاری او خانه‌های خود را ساختیم و برای ادامه‌ی زندگانی خود وسایلی برانگیختیم و مکان‌های مناسبی برای پرستش پروردگار پی‌افکندیم و به تشکیل یک دولت غیرنظامی همت گماشتیم. اما آرزوی بزرگی را که در قلب خود می‌پروراندیم و در پی تحقق آن روزشماری می‌کردیم، آموزش و پرورش بود که سعادت جاودانه در پی داشت. ما نمی‌خواستیم که دیو بی‌سوادی در کلیساها بجای ماند و کشیشان ما در تاریکی نادانی به‌سر برند.»
امور تشکیلاتی و اداری
سالن ماساچوست: محل کار رییس دانشگاه
بر اساس منشور مورخ ۱۶۵۰ دانشگاه برای پیشرفت علم، هنر و ادبیات به‌آموزش جوانان انگلیسی و بومی اختصاص یافت. دومین ساختمان دانشگاه، «کالج بومیان»، درسال ۱۶۵۴ تأسیس شد و مؤسسهٔ انتشارات و مطبوعات دانشگاه که از سال ۱۶۳۸ تا آن زمان در کاخ رئیس‌جمهور بود، به‌آن محل انتقال یافت. به‌احتمال قوی در سال‌های ۱۶۶۱ و ۱۶۶۳، ترجمه کتاب مقدس به‌زبان بومیان آن سرزمین، توسط جان الیوت در همین کالج به‌چاپ رسید. باتوجه به‌حمایت‌های مالی که دانشگاه برای پیشرفت اهداف خود از خارج دریافت نمود، از همان آغاز تأسیس به‌اهمیت شایانی دست یافت. منشور مصوبه دانشگاه هاروارد تا سال ۱۷۰۷، مرجع اساسی و تغییر‌ناپذیر اداره‌ی دانشگاه به‌شمار می‌رفت. بر مبنای این منشور، سازمانی مرکب از یک رئیس و یک خزانه‌دار و پنج استاد به‌طور رسمی مقررات اداری دانشگاه را وضع نموده و به‌امور مالی و هزینه کردن وجوه دریافتی، نظارت مستقیم داشتند. این سازمان به‌وسیله هیئت ناظرانی که در سال ۱۶۴۲ تعیین شده بود، کنترل می‌شد. کم‌کم اوضاع و احوال ایجاب کرد که هیئت اداره‌کننده‌ی دانشگاه، از استادان مقیم آن تشکیل شود. امروزه دانشکده‌های گوناگون، دارای هیئت‌های قانون‌گذاری هستند که مستقیماً عهده‌دار نظم و برقراری آرامش در محیط دانشکده می‌باشند. در اوان تأسیس این دانشگاه، هیئت ناظران از بین نمایندگان مشترک ایالت (دولت) و کلیسا تشکیل شده و دولت که مؤسس و مدیر کالج بود سازمان هاروارد را یک بنگاه دولتی تلقی کرده که در این راستا اختلافات تنگ‌نظرانه و متعصبانه نیز نمایان بود و سرانجام این کشمکش‌ها به سود دانشگاه هاروارد پایان یافت. در سال ۱۷۸۰ کالج هاروارد به دانشگاه هاروارد تغییر یافت. نخستین مدیران و رهبران کالج طبعاً کلیسا بود، اما در پی تغییراتی که در ترکیب هیئت ناظران پدیدار شد، دانشگاه هاروارد از زیر کنترل روحانیت و سرانجام از قید سیاستمداران دولتی رهایی یافت. از سال ۱۸۶۵ هیئت مدیره‌ی دانشگاه از بین دانش‌آموختگان پیشین آن برگزیده شد و کنترل دانشگاه را به‌طور کامل به‌عهده گرفت.
دوران پرآشوب
در نیمه دوم قرن هفدهم میلادی هنگامی که اتحاد میان پیوریتان‌ها از نظر سیاست ومذهب عملی شد، بار دیگر عقاید روحانیون انجیلی در عقاید مذهبی دانشگاه مشکلات متعددی پدید آورد. افراد محافظه‌کار بار دیگر در هیئت ناظران رخنه کردند. تاریخ این کالج از سال ۱۶۷۳ تا ۱۷۲۸ بسیار پرآشوب بود، یکی از عوامل مهم این ناآرامی‌ها، تأسیس دانشگاه ییل به‌وسیله محافظه کاران نیوانگلند بود که به‌دنبال ناکامی‌های خود در اداره‌ی دانشگاه هاروارد، اقدام به بنای این دانشگاه نمودند.
دوران نوین
نخستین رئیس هیئت مدیره دانشگاه هاروارد در سال ۱۷۹۲ انتخاب و در سال ۱۸۰۵ کرسی دانشکده الهیات این دانشگاه، به‌استادی مؤمن و موحد واگذار شد. سرانجام در سال ۱۸۴۳، هیئت ناظران دانشگاه، به‌ریاست یک روحانی و مرکب از اشخاص شایسته آغاز به‌کار کرد. عبادت و نمازگذاری که تا آن زمان در دانشگاه هاروارد اجباری بود، در سال ۱۸۸۶ از صحنه دانشگاه برچیده شد. پیرو این تغییر و تحول، روند تشکیلاتی و اداری دانشگاه هاروارد از مسیر عقیدتی و سیاسی بنیان‌گذارانش خارج شد. امروزه دانشگاه هاروارد و دانش‌آموختگان آن در ارتباط و همبستگی کامل با پیشرفت‌های فکری مردم ایالات متحده آمریکا قرار دارد.
مرکز علم در کالج هاروارد
پیشگامان دانش و فرهنگ در هاروارد
در زمینه علوم و ادبیات و فلسفه چهره‌های شناخته شده‌ای از این دانشگاه دانش‌آموخته شده‌اند که امروزه از مشاهیر جهان محسوب می‌شوند.
استادان بزرگ الهیات و ادبیات
انکریز ماتر
کاتن ماتر
ساموئل سوال
*************
شخصیت‌های بزرگ علمی و فلسفی
ویلیام جیمس
رالف امرسن
هنری دیوید توریو
*************
نویسندگان بزرگ
جیمس راسل لاول
روبرت فراست
والس استیونس
تی. اس. الیوت
ئی. ای. رابینسون
*************
رئیس جمهوران آمریکایی دانش‌آموخته از هاروارد
جان آدامس
جان کوینسی آدامس
رادرفورد بی. هیس
تئودور روزولت
فرانکلین دی. روزولت
جان اف. کندی
باراک اوباما
سالن آننبرگ در کالج هاروارد
موزه‌ها و کتابخانه دانشگاه
در محوطه این دانشگاه موزه‌های متعددی، ازجمله موزهٔ هنر فوگ وجود دارد که در آن تابلوهای نقاشی و مجسمه‌ها و آثار چاپ شده قرن هیجده و نوزده اروپا و آمریکا، به‌تماشا گذاشته‌شده‌است. کتابخانه این دانشگاه نه تنها قدیمی‌ترین مجموعه فرهنگی در آمریکا بلکه با شعبات خود، بزرگ ترین کتابخانه دنیاست و در حال حاضر دارای ۱۴٬۵۰۰٬۰۰۰ جلد کتاب، رساله و میکروفیلم می‌باشد. بنیاد دانشگاه هاروارد با سرمایه‌ای معادل ۲۵،۹ میلیارد دلار، ثروتمندترین دانشگاه جهان است. این دانشگاه دارای رشته‌های علوم انسانی، طبیعی، دندان پزشکی، الهیات،آموزش و پرورش، حقوق و پزشکی می‌باشد. علاوه‌براین در مؤسسات وابسته به‌آن، دوره‌های ویژه خاورشناسی و روسیه‌شناسی، تدریس می‌شود.پروژه ی تاریخ شفاهی ایران در مرکز ایران شناسی این دانشگاه به مدیریت حبیب لاجوردی انجام می‌شود.
تعداد دانشکده‌های هاروارد
دانشگاه هاروارد دارای ده دانشکده با یکصد و شصت رشته تحصیلی می‌باشد.
Faculty of Arts and Sciences / FAS
Faculty of Medicine
Harvard Business School
Graduate School of Design
Harvard Divinity School
Harvard Graduate School of Education
مدرسه جان اف کندی دانشگاه هاروارد
Harvard Law School
Radcliffe Institute for Advanced Study
