صنایع دستی که هم اکنون می توان از آنها به عنوان صنایع دستی استان گلستان سخن گفت،عبارتند از:
قالی و قالیچه ترکمن، پارچه های ابریشمی، جاجیمچه، نمد، پلاس، سوزن دوزی(سیاه دوزی)، زیور آلات ترکمنی،ساز سنتی.
قالی و قالیچه ترکمن: یکی از شاخص ترین صنایع دستی استان گلستان است.این قالی بر روی دار افقی و به روش فارسی باف و یک پود بافته می شود. نقوش این قالی، طرح های هندسی است برگرفته از توجه به روزی و روزی دهنده و تغییر و تحولی که در زندگی ترکمنان رخ می داده مانند: مهاجرت، اعمال قدرت، پیروزی در جنگ. گل های اصیل فرش های ترکمنی هریک بیانگر علامتی خاص از یک طایفه اند، مانند: گل تکه، گل یموت، گل سالور، گل ساریق، … و همچنین معروف ترین دستباف ها عبارتند از: قارچین، سرپرده، خورجین، جوال…
پارچه های ابریشمی: این پارچه ها شامل: لباس، روسری، شال گردن، چادر شب و نوار حاشیه ای لباس می باشد.این بافته ها تا چند دهه پیش تر، پوشاک و البسه غالب مردمان منطقه بوده و هم اکنون از آنها در جشن ها و مراسم محلی استفاده می شود،همچنین لباس های قرمز کونیک،که از لباسهای سنتی ترکمنی محسوب می شود، هنر دست ابریشم بافانی است که بیشترشان در روستای کسر، حوالی شهرستان کلاله، به سر می برند.
جاجیمچه: این محصول که هنر دست بانوان روستای زیارت شهرستان گرگان می باشد، دستبافی است که به طور سنتی از پشم بافته شده و به عنوان زیرانداز استفاده می گردد؛ ولی امروزه همپای توسعه این صنعت، مصرف آن از تنوع بیشتری برخوردار شده و به عنوان روکش مبلمان، پشتی، کیف، کفش، پادری از آن استفاده می گردد.
نمد: نمد از زیراندازهای قدیمی است که با در هم تنیدن پشم و آب صابون در طرحی ساده و اصیل نقش زده می شود.از ویژگیهای این محصول،گرمی،استحکام،نفوذناپذیری نسبت به رطوبت و ارزانی آن است. از مناطق مهم تولید نمد در استان گلستان، می توان به شهرستان علی آباد و مناطق ترکمن نشین اشاره داشت. عشایر ترکمن علاوه بر استفاده از نمد به عنوان کفپوش، برای ساخت خانه،یورت و زین اسب نیز از آن بهره می گیرند. نقوش اصیل ترکمنی عبارتند از:شاخ قوچ،عقرب زرد و چشم شتر.
پلاس: پلاس یا همان گلیم، دستبافی بدون پرز بوده که از هزار سال پیش با طرحی ذهنی بافته می شده است. نقشه های آن بیشتر از تکرار گل های کوچک تشکیل می گردد که در این میان گل آیدی قدیمی ترین نقش پلاس است.این نقش شامل نه گلبرگ است از این رو در میان ترکمنان که عدد نه را مقدس می شمارند، بسیار مورد احترام است.مهمترین مراکز بافت پلاس، شهرستان های گنبد، کلاله،آق قلا است.
سوزن دوزی(سیاه دوزی): این نوع دوخت که در بین ترکمن ها با نام های کشته،کوجمه،ایلمه معروف است در گذشته کاربرد فراوانی در بین آنان داشته؛ ولی امروزه تنها برای تزیین لباس های مردانه،زنانه و کودکانه و همچنین انواع پرده و رومیزی به کار می رود.نقوش مورد استفاده در سوزن دوزی ها بیشتر هندسی و متقارن بوده و به صورت ذهنی دوخته می شود. نقوشی نظیر: مؤی (عنکبوت)، ساری ایچیان(عقرب)، قوچان(شاخ قوچ)، نمونه طرح هایی از این هنرند.
زیورآلات ترکمنی: این زیورآلات که اصالتی دیرین به قدمت تاریخ دارندبیشتر به صورت قطعاتی درشت از نقره است که بر سطح آنها طرح هایی استلیزه از گل و گیاه و نقش هایی جادویی حک شده است. علاوه بر این نقوش از نگین های عقیق یا شیشه های رنگین هم برای تزیین آنها استفاده می شود.گفتنی آن که چون ترکمن ها به سبب اعتقادات مذهبی خود کاربرد طرح انسان و دیگر موجودات جاندار را جایز نمی دانند در آثار هنری آنان تنها طرح های انتزاعی به چشم می خورد.
ساز سنتی: هرچند که انواع سازهای کلاسیک و سنتی همچون سه تار، دو تار، سنتور، عود، تنبک، دف، از فرآورده های منطقه است؛ اما تنها دو تار را می توان به عنوان ساز بومی استان نام برد. این تار دارای کاسه ای کشیده و دسته ای بلند با پرده های فلزی است. شهرستان های کلاله و گنبد از جمله محل های ساخت این ساز در استان اند.
ارسال پاسخ