همه چیز درباره ی شهر زیبای حیدرآباد(هند)

حیدرآباد (هند)
حیدرآباد (به انگلیسی:Hyderbada تلوگو: హైదరాబాదు اردو: حیدر آباد) یکی از شهرهای بزرگ هند و پایتخت ایالت آندرا پرادش است.
این شهر با وسعت ۶۲۵ کیلومتر مربع ششمین شهر بزرگ هند است. که در ارتفاع ۵۰۰ متری از سطح دریا در فلات دکن واقع شده و بیشتر طبیعت اطراف آن سنگلاخی است. این شهر حدود ۶٫۷ میلیون نفر جمعیت دارد که اکثر آن‌ها را مسلمانان تشکیل می‌دهند. ۳۵٪مردم حیدر آباد مسلمانان سنی مذهبند. قدمت این شهر به حدود ۴۰۰ سال قبل برمی گردد. حیدرآباد شهر معابد، مساجد و بازارها شناخته شده‌است و دارای طبیعت بسیار زیبایی می‌باشد.
حیدرآباد از دو شهر بزرگ حیدرآباد و سکندرآباد تشکیل شده و در این اواخر شهر خیبر آباد نیز به این شهر وصل شده‌است.
در قرن‌های پانزدهم و شانزدهم میلادی سلسلهٔ قطب شاهیان در حدود دو صد سال بر این شهر حکومت داشتند و مرکز حکومت شان گلکنده بود. بنیانگذار این سلسله سلطان قلی همدانی بوده‌است. حیدرآباد بیشتر شبیه شهر مسلمانان است. در شهر زنان با چادرهای سیاه در حالیکه روی‌های شان را پوشانیده‌اند، دیده می‌شوند. شهر حیدرآباد بویژه بخش قدیمی آن که در حاشیه رود موسی قرار دارد، با فرهنگ غنی و شکوفای اسلامی خود چهره خاصی در میان شهرهای هندوستان دارد. بناهای عظیم و با شکوه اسلامی، مساجد و بانوان محجبه این شهر حکایت از عمق فرهنگ اسلامی در این شهر داشته و شهر حیدرآباد را به عنوان یک شهر اسلامی – ایرانی معرفی می‌کند.
این شهر به جهات مختلف سیاسی، فرهنگی، تاریخی، علمی و اقتصادی از شهرهای مهم هند و یکی از قطب‌های اقتصادی، سیاسی در جنوب این کشور می‌باشد. سابقه ۵۰۰ ساله حضور ایرانیان در این منطقه، عامل مهمی در ایجاد تحولات سیاسی، اقتصادی و فرهنگی در جنوب هند شده به طوری که امروزه هیچ مورخ و باستان شناسی نمی‌تواند بدون در نظر گرفتن نقش ایرانیان و پادشاهان مسلمان و شیعه مذهب ایرانی در این منطقه تصویر کامل و درستی از وضعیت گذشته و حال منطقه ارائه کند. اثرات این حضور تاریخی را می‌توان در معماری، زبان، فرهنگ، هنر و دیگر ابعاد زندگی مردم جنوب هند به خوبی مشاهده نمود. طی ۱۵ سال گذشته توسعه شهر حیدرآباد در تمامی جهات سرعتی فزاینده یافته و این امر به خاطر توجه روز افزون شرکت‌ها و بنیادهای علمی و فرهنگی کشورهای مختلف به این منطقه‌است.

تاریخچه   شهر حیدرآباد
در اواخر قرن شانزدهم میلادی محمد قلی قطب شاه (ایرانی اهل همدان) از سلسله شیعه مذهب قطب شاهیان دکن که بر منطقه وسیعی از این ناحیه هندوستان حکومت می‌کرد، تصمیم به انتقال مرکز حکومت خود از قلعه گلکنده (که امروز در بخش غربی حیدرآباد و بر فراز کوهی قرار گرفته) به نزدیکترین دشت در حاشیه رودخانه موسی (musi) گرفت و شهر جدیدی را که امروز حیدرآباد نام دارد بنیان گذارد. در سال ۱۶۸۷ میلادی این شهر جدید توسط لشکر اورنگ زیب امپراتور گورکانی هند فتح شد و حکومت قطب شاهیان به پایان رسید. در سال ۱۷۲۴ نظام الملک آصف جاه با استفاده از ضعف حکومت مرکزی، منطقه تحت سلطه خود و از جمله آن حیدرآباد را مستقل اعلام نموده و سلسله نظام شاهیان حیدرآباد را بنیان گذارد که تا زمان استقلال هند در سال ۱۹۴۸میلادی پابرجا ماند. در سال۱۹۵۳ طی تقسیمات کشوری جدید دولت هند، ایالت آندرا پرادش به مرکزیت حیدرآباد تشکیل گردید.
گفتنی است معماران ایرانی شهر حیدرآباد تلاش نمودند تا شهر حیدرآباد را مشابه شهر اصفهان بنا کنند و به همین خاطر نام دوم شهر حیدرآباد «اصفهان‌نو» می‌باشد زیرا سبک شهرسازی اصفهان در آن مشاهده می‌شود.
پس از فروپاشی حکومت گورکانیان در دهلی حکومت پادشاهان نظام در جنوب هند (دکن) مرکزی برای تجمع هنرمندان و دانشمندان و محل رونق و شکوفایی فرهنگ و هنرهای اسلامی گردید. وجود معادن متعدد سنگ‌های قیمتی در این ناحیه ثروت بی‌حسابی را در اختیار حکومت نظام در حیدرآباد قرار داد تا به راحتی بتوانند مشوق و حامی هنرمندان و دانشمندان باشند.
در اوایل قرن ۱۹ میلادی توسط نیروهای ارتش انگلیس پادگانی در خارج از شهر حیدرآباد بر پا گردید که به نام حاکم وقت سلسله نظام شاهی یعنی سکندرجاه آن را سکندرآباد نام گذاری کردند. به تدریج در اطراف این پادگان شهری به همین نام ایجاد گردید و امروزه هر چند این دو شهر (حیدرآباد و سکندرآباد) کاملا به هم متصل شده‌اند ولی هنوز هویت مستقل خود را حفظ کرده‌اند.
حکومت نظام حیدرآباد پس از استقلال هند نیز تا مدتی ادامه داشت و با تقسیم هند به دو کشور هند و پاکستان عثمان علی خان حاکم وقت سلسله نظام خود را هم پیمان پاکستان اعلام نمود ولی به علت درگیری‌های قومی و نیز حمله نظامی دولت مرکزی هند ناحیه تحت حکومت وی تصرف گردید و این ناحیه ضمیمه خاک هندوستان شده و حکومت نظام بر چیده شد.
روابط قطب شاهیان با پادشاهان صفوی ایران
در قرن هفتم هجری قمری (قرن ۱۳ میلادی) پس از آنکه نواحی شمال هند ابتدا توسط سلطان محمود غزنوی و سپس به وسیله سلطان معزالدین محمد غوری به تصرف مسلمانان درآمد و قطب الدین آیبک با شکست «پریتوی» آخرین ماهاراجه دهلی، سلسله سلاطین مسلمان دهلی را در پایتخت سرزمین افسانه‌ای هند مستقر کرد راه حرکت مذاهب و تفکر اسلامی به سمت سرزمین‌های جنوبی و میانی شبه قاره هموار شد و در قرون بعد به تدریج حکومت‌های محلی اسلامی در نواحی جنوب و مرکزی هند تاسیس شد. این حکومت‌ها تماماً پیوندهای خونی و یا فکری و فرهنگی با جامعه ایرانی، اسلامی و شیعی داشتند و بیشتر آنها در منطقه دکن متمرکز بودند.
خاندان «بهمنی‌ها» یکی از مهمترین سلسله‌های حاکم در دکن بودند که از اعقاب علاء‌الدین حسن بهمنی افغان به شمار می‌رفتند و نسب خود را به بهمن پسر اسفندیار از سلسله کیانیان ایران می‌رساندند و حدود ۱۹۰ سال از ۷۴۸ تا ۹۳۴ قمری بر اکثر نواحی دکن فرمانروایی می‌کردند. خاندان بهمنی با علاقه فراوانی که به فرهنگ فارسی و عرفای ایرانی داشتند بسیار کوشیدند که به حضور شاه نعمت‌اله ولی و خواجه شمس الدین حافظ شیرازی در دربار خود مفتخر گردند، اما توفیق نیافتند. این سلسله جشن‌ها و اعیاد ایرانی ازجمله نوروز را با شکوه فراوان برگزار می‌کردند.
یکی دیگر از حکومت‌های محلی که پیش از انقراض بهمنی‌ها در اوایل قرن دهم هجری قمری در سرزمین فعلی دکن (که اینک ایالت آندرا پرادش را شامل می‌شود) شکل گرفت و حدود ۲۰۰ سال دوام آورد، سلسله «قطب شاهیان» بود که مرکز آن در قلعه گلکنده قرار داشت و موسس آن سلطان قلی همدانی بود که از همدان ایران و از ترک‌های بهارلو و از اعقاب قرا یوسف و اسکندر، از پادشاهان قراقویونلو به شمار می‌رفت. وی همراه عمویش الله قلی به هند مهاجرت کرد و از سرداران بزرگ محمد شاه سوم بهمنی محسوب می‌شد و در سال ۱۴۶۳ میلادی موفق به دفع شورش منطقه تلنگانا در دکن شد و به همین جهت چندی بعد در سال ۱۵۱۸ میلادی همزمان با پادشاهی شاه اسماعیل اول صفوی با لقب قطب الملکی به سمت سوبه‌دار استقلال خود را در گلکنده اعلام و سلسله قطب شاهیان را تاسیس کرد. این سلسله تا سال ۱۶۸۷ میلادی دوام آورد.
قلعه گلکنده که روزگاری از شهرهای مشهور مشرق زمین و اطراف آن از مراکز اصلی تولید و تجارت الماس و سنگ‌های گرانبهای هند به شمار می‌رفت هم اکنون در شهر حیدرآباد واقع شده‌است. الماس کوه نور که اینک بر تارک تاج سلطنتی انگلستان می‌درخشد در سال ۱۶۵۶ میلادی از همین ناحیه بدست آمد.
بعد از آنکه خبر جلوس شاه اسماعیل صفوی بر تخت سلطنت ایران منتشر شد سلطان قلی قطب شاه که او را مرشد زاده خود می‌دانست در خطبه نام مرشد خود را مقدم بر اسم خود گردانید و نام خلفای سه گانه را به تدریج از خطبه ساقط کرد. قطب شاهیان با توجه به سابقه قومیت و وطن دوستی و علائق مذهبی روابط بسیار نزدیکی با دربار ایران و شاهان صفوی برقرار نمودند و در برابر دشمنان از آنان یاری می‌خواستند.
معروف ترین فرمانروای این سلسله محمد قلی قطب شاه پنجم بود که به مدت ۳۲ سال حکومت کرد و زمان وی اوج بالندگی سلسله قطب شاهیان به شمار می‌رود. از مهمترین اقدامات وی بنای شهر فعلی حیدرآباد است. وی در دوران حکومت خود به ترویج زبان فارسی در منطقه دکن اهتمام ورزید و خود به زبان تلگو (زبان محلی ایالت آندرا پرادش) و زبان فارسی شعر می‌گفت. به طوری که او را موسس ادبیات دکنی نامیده‌اند. از شخصیت‌های معروف دربار وی میر محمد مومن استرآبادی است که خواهر زاده میر فخرالدین سماکی، فاضل خوش قریحه و مربی و معلم شاهزاده سلطان حیدر میرزا، فرزند شاه طهماسب صفوی بود.
در زمان محمد قلی قطب شاه، روابط سیاسی میان دکن و ایران بسیار نزدیک بود و سفیرانی همچون «اسد بیک کرک یراق تبریزی» و«اغرلو سلطان» از دربار ایران به حضور وی رسیدند و از جانب دکن نیز «حاجی قنبر علی» و «قاضی مصطفی و مهدی قلی» به دربار شاه عباس صفوی گسیل شدند و مکاتباتی میان شاهان صفوی و امرای دکن صورت گرفت. سلطان محمد قطب شاه، نوه ابراهیم قلی ششمین فرمانروای دکن از سلسله ایرانی الاصل و شیعه قطب شاهی به شمار می‌رود که تحت تعالیم و تربیت میرمومن استرآبادی رشد کرد و بزرگ شد و از امیران بسیار مومن و دیندار این خاندان محسوب می‌شود که مکه مسجد، بزرگترین مسجد جنوب هند را در سال ۱۶۱۷ میلادی در حیدرآباد بنا نمود. وی از نسخه شناسان خبره کتاب‌های خطی به‌شمار می‌رفت. وی در دوران حکومت ۱۴ ساله خود اهتمام فوق‌العاده‌ای در ترویج مذهب تشیع و زبان فارسی به‌عمل آورد.
در دوران وی چند سفیر از جمله حسین بیک قبچانی و قاسم بیک از سوی شاه عباس به حیدرآباد آمدند و پیام‌های وی را تسلیم نمودند و متقابلا سلطان محمد قطب شاه نیز محمد ابن خاتون عادلی را (که اصالتاً ایرانی بود و بعداً به مقام صدارت قطب شاه رسید) به دربار شاه عباس روانه کرد.
در دوره ۴۶ ساله حکومت پسر وی (عبدالله قطب شاه) قلمرو قطب شاهیان وسعت بیشتری یافت اما در سال‌های ۱۶۳۶ تا ۱۶۵۶ میلادی قلعه گلکنده تحت فشار شدید قشون حکام گورکانی دهلی قرار گرفت و خسارات بسیاری به بار آمد و از این زمان است که سلسله قطب شاهیان به علت درگیری با دربار دهلی رو به افول گذاشت. به‌ویژه آنکه عبدالله قطب شاه تحت فشار شاه جهان، پادشاه گورکانی هند مجبور شد تا نام ائمه اطهار و نیز نام والی ایران را از خطبه‌های نماز جمعه حیدرآباد حذف کند. با این حال روابط عبدالله قطب شاه با دربار ایران بسیار صمیمانه بود و مبادله سفیر بین دو کشور ادامه یافت.
 اقتصاد
کشاورزی بخش اصلی اقتصاد این ایالت را تشکیل می‌دهد. چهار پنجم تنباکوی هند در ایالت آندراپرادش تولید می‌شود ضمن آنکه این ایالت یکی از مناطق اصلی تولید برنج، دانه‌های روغنی، نیشکر، حبوبات و فلفل نیز هست. این ایالت دارای منابع معدنی مختلف از جمله طلا، منگنز، آهن، کروم، مس، سرب، روی ذغال سنگ و پنبه نسوز می‌باشد. همچنین در این ایالت صنایع مختلفی از جمله صنایع کشتی سازی، هواپیما سازی، تجهیزات الکترونیکی، ماشین سازی و دارو سازی وجود دارد.
اهمیت امروزه شهر حیدرآباد در هندوستان بیشتر بدلیل وجود زیرساخت‌های علوم کامپیوتر و فن آوری اطلاعات و همچنین تکنولوژی‌های نوین است. تقریباً تمام شرکت‌های بزرگ کامپیوتری دنیا در حیدرآباد شعبه دارند. شرکت مایکروسافت هم بزرگترین شعبه خود در خارج از آمریکا را در این شهر بنا کرده‌است.
 آب و هوا
ایالت آندرا پرادش به دلیل مجاورت با خلیج بنگال گرم و مرطوب است و در قسمتی از سال (ژوئن، جولای و اگوست) باران‌های موسمی در منطقه می‌بارد که معمولاً خسارات زیادی به‌دنبال دارد. این ایالت دارای سه فصل زمستان معتدل مرطوب، تابستان خشک و فصل باران می‌باشد. حداکثر دما بین ۲۳ تا ۴۸ درجه و حداقل آن بین ۱۳ تا ۲۲ درجه می‌باشد. حیدرآباد دارای آب و هوای گرم و شرجی است. فصل تابستان در این شهر از ماه مارچ شروع و تا ماه جون ادامه دارد. فصل بارندگی از جولای تا اکتبر و فصل سرما از نوامبر تا فوریه ادامه پیدا می‌کند.
یک چهارم کل مساحت ایالت از جنگل پوشیده شده و دارای درختان ساج، انبه، بامبو و دیگر گیاهان محلی می‌باشد.

کتابخانه‌ها

شهر حیدرآباد به واسطه محوریت ویژه فرهنگی خود در جنوب هند و حاکمیت پادشاهان مسلمان در چند قرن گذشته، مرکزی برای جمع آوری کتاب‌های ارزشمند اسلامی و چاپ و ترجمه این کتاب‌ها به زبان‌های اردو، هندی و دیگر زبان‌های متداول هند بوده‌است. همین امر موجب شده که در حال حاضر نیز هزاران جلد از نسخ خطی به زبان‌های فارسی، عربی و اردو در کتابخانه‌های دولتی و شخصی این شهر یافت شود. در سالهای اخیر با کمک نهادهای فرهنگی ایرانی مستقر در هند تلاش‌های موثری برای حفظ و مرمت این کتب صورت گرفته‌است. برخی از کتابخانه‌های مهم این شهر عبارتند از:
۱-کتابخانه کتب شرقی (اورینتال): این کتابخانه که بزرگترین مجموعه نسخ خطی شهر حیدرآباد می‌باشد در ساختمانی که در مجموعه دانشگاه عثماینه واقع شده قرار دارد و یکی از کتابخانه‌های دولتی ایالت آندراپرادش محسوب می‌شود. در این کتابخانه بیش از ۲۸ هزار جلد کتاب خطی به زبان‌های فارسی، عربی، اردو، هندی، سانسکریت و تلگو نگهداری می‌شود و کار مرمت، تهیه میکروفیلم و فهرست نویسی کتاب‌های این کتابخانه با مشارکت جمهوری اسلامی ایران از ابتدای سال ۱۳۸۶ آغاز گردیده‌است.
۲- کتابخانه مرکزی دولت آندراپرادش (آصفیه): ساخت بنای این کتابخانه در سال ۱۹۳۲ در دوره حکومت نظام آغاز گردید و در سال ۱۹۳۶ کار خود را آغاز نمود. در سال ۱۹۶۷ بیش از ۱۷ هزار کتاب نادر خطی این کتابخانه که متعلق به قرون پنجم و ششم هجری می‌باشد به کتابخانه کتب شرقی (اورینتال) منتقل گردید. در حال حاضر این کتابخانه دارای بیش از ۴۶۶ هزار جلد کتاب چاپی به زبان‌های هندی، انگلیسی، فارسی، تلگو، عربی، تامیلی و اردو می‌باشد که از سال ۱۹۶۰ دسترسی عموم مردم به این کتاب‌ها آزاد اعلام شد اما در عین حال اجازه خروج کتاب از کتابخانه داده نمی‌شود. کار دیجیتالی نمودن کتب کتابخانه آصفیه با همکاری کتابخانه دانشگاه کارنیج ملون آمریکا مدتی قبل آغاز گردیده و در حال حاضر نیز ادامه دارد.
۳- کتابخانه دانشگاه عثمانیه: ساختمان کتابخانه مرکزی دانشگاه عثمانیه که خود یکی از ابنیه تاریخی شهر حیدرآباد است علاوه بر دارا بودن هزاران جلد کتاب علمی، بیش از ۸ هزار کتاب خطی را نیز در خود جای داده که از این تعداد قریب به ۵ هزار جلد آن از نسخ خطی فارسی می‌باشد.
۴-کتابخانه موزه سالار جنگ: این کتابخانه نیز یکی از مجموعه‌های بی نظیر نسخ خطی و چاپی است. در کتابخانه این موزه بیش از ۵۰ هزار جلد کتاب وجود دارد که حدود ۹ هزار جلد آن کتاب‌های خطی و اغلب آنها به زبان فارسی است.
۵- کتابخانه اداره ادبیات اردو: اداره ادبیات اردو در سال۱۹۳۰ با هدف ترویج زبان و ادبیات اردو و تالیف کتب مورد نیاز این زبان تاسیس گردید. در حال حاضر علاوه بر آموزش زبان اردو در کتابخانه این مرکز بیش از ۳۸۰۰ جلد کتاب خطی وجود دارد که بیش از ۱۶۰۰ جلد آن به زبان فارسی و مابقی به زبان‌های اردو، اردوی دکنی و عربی می‌باشند. در سال ۱۳۸۵ بخشی از کتب و اسناد تاریخی موجود در این کتابخانه با کمک جمهوری اسلامی ایران مرمت گردید.

دانشگاه‌ها

در این شهر سه دانشگاه مرکزی، دو دانشگاه خصوصی و ۶ دانشگاه ایالتی وجود دارد [۴] ایالت آندراپرادش یکی از ایالت‌های دانشگاهی و علمی هند محسوب می‌شود. در سراسر این ایالت ۱۲ دانشگاه و بیش از ۴۲۰ دانشکده در رشته‌های مختلف فنی علوم تجربی و انسانی تا سطوح عالی تحصیلی فعالیت دارند. به دلیل وجود دانشگاه‌ها و کالج‌های متعدد و معتبر در شهر حیدرآباد در سال‌های اخیر عده‌ای از جوانان ایرانی علاقمند به تحصیل این شهر را انتخاب نموده‌اند و در حال حاضر ده‌ها نفر در مقاطع تحصیلی لیسانس تا دکتری در حیدرآباد مشغول به تحصیل هستند.
دانشگاه تکنولوژی جواهر لعل نهرو این دانشگاه اولین دانشگاه تکنولوژی در کشور هندوستان هست،که در سال ۱۹۷۲ میلادی تاسیس گردید. پس از تاسیس، دو کالج مهندسی آنانتاپور و کاکینادا و هم چنین کالج مهندسی حیدر آباد که در سال‌های ۱۹۴۶ و ۱۹۶۵ تاسیس شده بودند نیز به این دانشگاه اضافه گشتند. تمامی رشته‌های تکنولوژی در اون تدریس میشند و به همین دلیل اسم اون رو گذاشتند «دانشگاه تکنولوژی جواهر لعل نهرو».این دانشگاه دارای امتیاز A هست. دانشگاه جواهر لعل نهرو در قسمت شمال غربی شهر حیدرآباد می‌باشد.
دانشگاه عثمانیه حیدرآباد که از قدیمی ترین دانشگاه‌های جهان محسوب می‌شود. این دانشگاه در سال ۱۹۱۸ (۱۲۹۷ شمسی) توسط میر عثمان علی خان، آخرین حاکم سلسله آصف جاهی تاسیس شده و در حال حاضر ظرفیت پذیرش ۱۵۰ هزار دانشجو را دارا می‌باشد. این دانشگاه در تمام رشته‌های تحصیلی در گروههای ریاضی، تجربی، انسانی و هنر برای مقاطع لیسانس تا دکتری دانشجو می‌پذیرد.
دانشگاه حیدرآباد که در سال ۱۳۵۴ شمسی تاسیس شد و تنها در مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری دانشجو می‌پذیرد. دانشگاه حیدرآباد با داشتن ۲۸ گروه آموزشی در چهار گروه تحصیلی از دانشگاه‌های معتبر جهان به شمار می‌رود.
علاوه بر دانشگاه‌های فوق مفخم جاه کالج، دانشکده پزشکی و مهندسی نظام کالج و دانشگاه زبان‌های خارجی (CIFL) نیز مورد تایید وزارت علوم، تحقیقات و فناوری کشورمان هستند.

مراکز دیدنی

* چار منار (Char Minar) چهار منار عمارتی مربع شکل با ارتفاع ۲۶ و عرض ۲۰ متر قدیمی ترین بنای تاریخی شهر حیدرآباد است که در سال ۱۰۰۶ قمری (۱۵۹۱ میلادی) به دستور محمد قلی قطب شاه بنا گردیده‌است. این بنای عظیم تاریخی دارای چهار مناره و چهار دروازه بزرگ می‌باشد و هر یک از دروازه‌ها به یک خیابان منتهی می‌شود و بنای اولیه شهر حیدرآباد بر مبنای چهار منار نهاده شده‌است. این اثر تاریخی که به عنوان سمبل شهر حیدرآباد شناخته می‌شود آمیزه‌ای از فرهنگ اسلامی ایرانی‌است و سبک معماری آن مانند معماری شهر اصفهان می‌باشد و در قسمت داخلی آن مابین هر یک از ستون‌ها نام حضرت رسول و علی در کنار هم نوشته شده‌است. این بنای دو طبقه در زمان قطب شاهیان به عنوان مدرسه علوم دینی استفاده می‌شد
* موزه سالار جنگ (Salar Jung Museum) سومین موزه بزرگ در هند است که در آن اشیای قدیمی از سراسر جهان گرد آورده شده که نمادی از تمدن‌های گوناگون در جهان است. نواب میر یوسف علی خان مشهور به سالار جنگ (۱۸۸۹-۱۹۴۹م) که در گذشته‌ها در سمت وزیر بزرگ در حیدر آباد کار می‌کرد در ۳۵ سال قسمت عمدهٔ دارایی خود را برای گردآوری این اشیای قدیمی صرف کرد. در این موزه اوراق دست نوشته به زبان فارسی دری وجود دارد. زبان فارسی در سده‌های ۱۶ در هند کاربرد داشته و شاهانگورکانی و قطب شاهیان به ترویج آن پرداخته بودند.
* مکه مسجد (Mecca Masjid) یکی از معروف ترین مساجد و بزرگترین مسجد جنوب هند است که در سمت جنوب غربی چهار منار واقع شده‌است. بنای این مسجد در سال ۱۰۲۷ هجری قمری/۱۶۱۷ میلادی به دستور سلطان محمد قطب شاه آغاز و در زمان ابوالحسن قطب شاه پایان یافت. صحن این مسجد حدود ۷۵۰۰ متر مربع است و در ابتدای در ورودی آن حوض بزرگی قرار دارد. نمای بیرونی مسجد از ۵ قوس محرابی شکل و نمای داخلی آن ۱۵ قوس محرابی دارد. دو مناره بلند در دو گوشه جلوی بنا و یک ساعت آفتابی از دیگر مشخصه‌های این مسجد است. سلطان محمد این مسجد را «بیت العتیق» نام نهاد و هنگامی که حیدرآباد به دست سلطان اورنگ زیب سقوط کرد، وی نام آن را به «مکه مسجد» تغییر داد. علت این تغییر نام آن است که در هنگام ساخت مسجد مقداری از خاک مقدس مکه در بنای آن بکار برده شده‌است. معروف است برای قرار دادن سنگ بنای این مسجد سلطان محمد دستور داد هر کسی که از نوجوانی نماز یومیه‌اش قضا نشده‌است حاضر شود. تنها دو نفر حاضر شدند و قسم شرعی یاد کردند که هیچ یک از نمازهای آنها قضا نشده‌است. سپس خود سلطان محمد قسم یاد کرد که نه تنها از سن ۱۲ سالگی نماز واجبش قضا نشده بلکه نمازهای تهجد وی نیز ترک نگردیده‌است. لذا او به اتفاق دو نفر دیگر سنگ بنای مسجد را نهاده و کار ساختمان آن آغاز گردید.
* قلعه گلکنده که در زمان سلسله کاکاتیا در سال ۵۳۸ هجری قمری تاسیس و در زمان قطب شاهیان به عنوان پایتخت برگزیده شد دارای بناها، برج‌ها و استحکامات زیبا و هشت دروازه می‌باشد. بقایای این قلعه هنوز هم بر فراز تپه‌ای واقع در منطقه گلکندا در جنوب غربی حیدرآباد، مهمترین مرکز توریستی شهر به شمار می‌رود. قلعه گلکندا با اصول مهندسی برگرفته از سبک معماری ایران و هند احداث گردیده و دارای جایگاه‌های حفاظتی و دیده بانی در بالای دیوارهی بلند این قلعه می‌باشد. قلعه گلکنده دارای چند دروازه اصلی و راه‌های ورودی و خروجی مخفی متعددی است که هر چند تخریب گردیده ولی هنوز جذابیت‌های خود را برای گردشگران از دست نداده‌است.
* هفت گنبدان قطب شاهی مجموعه‌ای از ۹۲ بنای تاریخی (شامل مساجد، مقابر، حمام و دیگر ابنیه تاریخی) است که مقابر پادشاهان سلسله قطب شاهی در آن قرار دارد. از جمله این مقابر مقبره محمد قلی قطب شاه، سلطان قلی، جمشید قلی، ابراهیم قلی و عبداله قطب شاه می‌باشد. این مجموعه که در نزدیکی قلعه گلکنده قرار دارد به اعتراف باستان شناسان یکی از مجموعه‌های بی نظیر تاریخی است که در صورت مرمت و بازسازی می‌تواند با بناهای تاریخی مهم هند و جهان در جذب گردشگران رقابت کند اما متاسفانه طی سال‌های متمادی مورد بی توجهی قرار گرفته و در حال حاضر از وضعیت مناسبی برخوردار نیست.
* پادشاهی عاشورخانه در زمان سلطان ابراهیم قطب شاه یعنی سال ۱۵۷۸ میلادی سنت برگزاری مراسم اربعین حضرت علی و عزاداری اهل تشیع مرسوم گردید و در این زمان عاشورخانه‌های متعددی تاسیس شد که در آنها مردم در ایام محرم به عزاداری می‌پرداختند و یکی از عاشورخانه‌های مهم که در بخش قدیم شهر حیدرآباد می‌باشد عاشورخانه پادشاهی است. لازم به ذکر است که تنها در شهر حیدرآباد ۱۱ هزار عاشورخانه وجود داشته که ۵ هزار از آن در دست شیعیان و ۶ هزار آن در اختیار اهل سنت بوده‌است و در حال حاضر تحت نظارت سازمان اوقاف ایالت آندرا پرادش می‌باشد.
* لاد بازار (Lad Bazar) این بازار که به داشتن جواهرات زیبا و النگوهای رنگین هندی مشهور است.
* قصر چهار محله قصر چهار محله که در اصطلاح اردو به آن «چو محله» می‌گویند مجموعه‌ای از چهار قصر در کنار یکدیگر می‌باشد که در زمان میرعثمان علی خان بنا گردید. این مجموعه تاریخی یکی از زیبا ترین بناهای شهر حیدرآباد می‌باشد که در آن موزه‌ای از عکسها و لباسهای متعلق خانواده پادشاهی قرار دارد.
* راموجی فیلم سیتی با توجه به اشتیاق بیش از حد مردم هند به صنعت سینما مراکز مختلفی در هند برای تولید محصولات سینمایی بوجود آمده‌است. یکی از مراکز بزرگ سینمایی که در فاصله چند کیلومتری جنوب شرقی شهر حیدرآباد قرار دارد شهرک سینمایی راموجی است. این مجموعه بزرگ سینمایی در سال ۱۹۹۵ توسط راموجی رائو سردبیر روزنامه اینالو در زمینی به وسعت ۲۰۰ هکتار تاسیس گردید. این شهرک علاوه بر ساخت فیلم‌های مختلف سینمایی و تلویزیونی مرکزی برای ارسال امواج ۱۲ کانال تلویزیونی به زبان‌های اردو، تلگو و هندی می‌باشد که تمام آنها نیز توسط آقای راموجی مدیریت می‌شود. علاوه بر آن شهرک راموجی باداشتن باغ‌ها و بخش‌های مختلف تفریحی و ماکت‌های دیدنی، یکی از مراکز عمده تفریحی مردم شهر حیدرآباد در تمام طول سال می‌باشد.
* دریاچه حسین سگر یا سد حسین سگر (حسین ساغر) که در حال حاضر دریاچه این سد در میان شهر حیدرآباد قرار گرفته در زمان محمد قلی قطب شاه توسط حسین شاه ولی از عالمان دربار قطب شاهیان با هدف جمع آوری و استفاده از آب‌های منطقه کوهستانی شمال غرب حیدرآباد (منطقه بانجاراهیلز و جوبلی هیلز) طراحی گردید. در حال حاضر این دریاچه تنها به عنوان محلی برای تفریح مردم شهر مورد استفاده قرار می‌گیرد و آب آن به هیچ وجه قابل شرب نیست. در مراسم عید گانش از اعیاد هندوان که در اوایل شهریور ماه هر سال برگزار می‌شود هزاران مجسمه گچی، سیمانی و گلی کوچک و بزرگ در این دریاچه ریخته می‌شود که این امر موجب آلودگی بیشتر آب آن می‌گردد. لازم به ذکر است در سال ۱۹۹۲ مجسمه بزرگ سنگی بودا در وسط این دریاچه نصب گردید و در اطراف آن مجموعه‌ای تفریحی برای مراجعین در نظر گرفته شده‌است.
* مجسمه بودای حیدرآباد که در میان دریا و یا در حقیقت سد حسین سگر سر بلند کرده و با تواضع و فروتنی به آدمیان می‌نگرد. بوداییان در هند کم نیستند. این مجسمه در همین سالهای اخیر به کوشش یکی از سیاست‌مداران هندو مذهب حیدر آباد در چاپان ساخته شد و به حیدرآباد آورده شد تا در میان سد حسین سگر که به صورت غیر طبیعی در وسط شهر خوابیده‌است، نصب گردد؛ اما مجسمه در جریان نصب میان آب افتاد و تا دوسال در آنجا خوابید، تا این که با کوشش زیاد دوباره از آب کشیده شد. مجسمه هیچ درزی برنداشته و دوباره نصب گردید.
* قصر فلک نما که در منطقه شهر قدیم در جنوب چهار منار در بالای تپه‌ای بلند قرار دارد این قصر در سال ۱۸۵۰ میلادی توسط اقبال‌الدوله نخست وزیر میر محبوب علی شاه نظام ششم سلطنت آصف جاهی جهت اقامت شخصی وی بنا گردید اما در روز افتتاح این قصر، بنای مذکور نظر شاه را جلب نموده و وی دستور خریداری آن را صادر می‌نماید. این قصر دارای ۳۰۰ اتاق بزرگ و سالن‌های مختلف است.
‌تحصيلات‌ دانشگاهي‌
‌براي‌ ورود به‌ دانشگاه ‌ها و مؤ‌سسات‌ آموزش‌ عالي‌ هندوستان‌ داشتن‌ مدرك‌ ديپلم‌ دبيرستان‌  Intermediate Certificate   الزامی است.
اكثر دانشگاه‌ها به‌ خصوص‌ در رشته‌هاي‌ پزشكي‌ و مهندسي‌ به‌ علت‌ محدوديت‌ گنجايش، معدل‌ ديپلم‌ دبيرستان‌ را شرط‌ ورود قرار داده‌اند و دارندگان‌ معدل‌هاي‌ بالاتر در اولويت‌ قرار مي‌گيرند. در بعضي‌ از مؤ‌سسات‌ ممتاز نظير مؤ‌سسات‌ فن‌آوري‌ هندوستان‌ (Indian Institute of Technology) علاوه‌ بر شرط‌ داشتن‌ نمرات‌ خيلي‌ خوب، امتحان‌ ورودي‌ و مصاحبه‌ نيز از داوطلبان‌ به‌ عمل‌ مي‌آورند.
نظام‌ تحصيلي‌ در اكثر دانشگاه‌هاي‌ هندوستان‌ ساليانه‌ و در تعداد كمي‌ از دانشگاه‌ها نيم‌ سالي‌ است. مراكز آموزش‌ عالي‌ در هندوستان‌ از اين‌ قرارند:
1. دانشگاه‌ها، مؤ‌سسات‌ و مراكز پژوهشي‌ كه‌ از طرف‌ دولت‌ مركزي‌ اداره‌ مي‌شوند.
2 .دانشگاه‌ها، مؤ‌سسات‌ و مراكز پژوهشي‌ كه‌ از طرف‌ دولت‌ ايالتي‌ اداره‌ مي‌شوند.
3. كالج‌هايي‌ كه‌ به‌ دانشگاه‌ها وابسته‌ هستند.
4. كالج‌هاي‌ خصوصي
‌دوره‌هاي‌ تحصيلي‌
‌: Diploma .1 شامل‌ دو تا سه‌ سال‌ تحصيل‌ بعد از ديپلم‌ دبيرستان‌ است. اين‌ دوره‌ منحصراً‌ در كالج‌ها يا مؤ‌سسات‌ گذرانده‌ مي‌شود.
‌‌: Bachelor . 2 شامل‌ دو سال‌ تحصيل‌ بعد از ديپلم‌ دبيرستان يا پيش‌ دانشگاهي در كالج‌هاي‌ وابسته‌ به‌ دانشگاه‌ها است.
: Bachelor . 3 شامل‌ سه‌ تا پنج‌ سال‌ تحصيل‌ در رشته‌هاي‌ علوم‌ و مهندسي‌ در كالج‌هاي‌ معتبر وابسته‌ به‌ دانشگاه‌ها و ساير مراكز آموزش‌ عالي‌ معتبر بعد از ديپلم‌ 12ساله(يا پيش‌ دانشگاهي) است.
‌: Master . 4 شامل‌ دو تا سه‌ سال‌ تحصيل‌ به‌ صورت‌ آموزشي‌ و پژوهشي‌ در رشته‌هاي‌ گوناگون‌ با شرط‌ ورود Bachelor  از دانشگاه‌ها و مراكز آموزش‌ عالي‌ معتبر است.
‌: M.Phil . 5 شامل يك‌ تا دو سال‌ تحصيل‌ و پژوهش‌ بعد از Master است. لازم‌ به‌ يادآوري‌ است‌ كه‌ دوره‌ تحصيلي‌M.Phil.  پيش‌ نياز دوره‌ دكترا(Ph.D.)   در برخي‌ از دانشگاه‌هاي‌ ممتاز هند است.
‌: Ph.D.  6 حداقل‌ شامل‌ پنج‌ سال‌ پژوهش‌ بعد ازBachelor   يا حداقل‌ سه‌ سال‌ پژوهش‌ پس‌ از دوره Master  است.
جدول‌ چگونگي‌ ارزشيابي‌ مدارك‌ تحصيلي‌ دانشگاه‌هاي‌ هندوستان‌

دانشگاه های شهر حیدرآباد
دانشگاه عثمانيه
در سال 1297 شمسي دانشگاه عثمانيه به فرمان مير عثمان علي خان آخرين حاكم سلسله آصف جاهي تاسيس گرديد. اين دانشگاه در حال حاضر با بيش از 2000 دانشجوي خارجي از 47 كشور دنيا جزو دانشگاههاي ممتاز هند به شمار ميرود. اين دانشگاه در تمام رشته هاي تحصيلي در گروههاي رياضي، تجربي، انساني و هنر براي مقاطع ليسانس تا دكتري دانشجو مي‌پذيرد.
رشته های تحصیلی این دانشگاه عبارتند از:
كامپيوتر Computer Engineering
الكترونيك ومخابرات Electronics&Communication Engineering
مكانيك mechanical engineering
توليدات production Engineering
مهندسي پزشكي Biomedical Engineering
عمران Civil Engineering
فناوري اطلاعات Information Technology
تكنولوزي شيمي Chemical Technology
غذا Food Technology
نساجي Textile Technology
چرم Leather Technology
ليسانس در رشته هاي فوق 4 ساله و کارشناسی ارشد 2 ساله و دكترا  3   سال مي باشد
زبان خارجي Foreign Languages
باستان شناسي Archeology
ارتباطات Communication
روزنامه نگاري Journalism
زبانشناسي Linguistics
موزه شناسي Museology
ليسانس در رشته هاي
اقثصاد Economics
زمين شناسي Geology
علوم سياسي Political Science
اداري عمومي Public Administration
جامعه شناسي Sociology
روان شناسي Psychology
ليسانس در رشته هاي فوق  3 ساله و کارشناسی ارشد 2 سال  و دكترا 3 سال مي باشد
ليسانس در رشته هاي
(نجوم)ستاره شناسي Astronomy
شيمي كاربردي Applied Geochemistry
زيست شناسي Biochemistry
تكنولو‍ژي زيستي Biotechnology
گياه شناسي Botany
شيمي Chemistry
علوم محيط زيست Environmental Science
حقوق Law
ژنتيك Genetics
جغرافيا Geography
زمين شناسي Geology
ژئوفيزيك Geophysics
رياضياث Mathematics
ميكروبيولوژي Microbiology
ثغذيه Nutrition
رژيم Dietics
فيزيك Physics
آمار Statistics
جانورشناسي Zoology
ليسانس در رشته هاي فوق 3 ساله و فوق ليسانس 2 ساله و دكترا 3 سال مي باشد
ليسانس در رشته هاي
1 – علوم كامپيوتر 3 ساله و فوق ليسانس 2 ساله و دكترا 3  ساله است
2 – بازرگاني 3 ساله وفوق ليسانس 2 ساله و دكترا 3 ساله است
3 –  كامپيوتر كاربردي(BCA)  سه ساله و فوق ليسانس 3 ساله است
4 –  فوق ليسانس در رشته هاي مديريت بازرگاني و مديريت تكنولوزي (MBA) دو ساله
5 – فوق ليسانس در رشته مديريت اقتصاد عمومي (finance)  سه ساله
دانشگاه حیدرآباد
این دانشگاه در سال 1354 شمسی تاسیس شد و تنها در مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری دانشجو میپذیرد که با داشتن 28 گروه آموزشی در چهار گروه تحصیلی از دانشگاه های معتبر جهان به شمار میرود. گروههای آموزشی و رشته هایی که بیشتر مورد توجه دانشجویان ایرانی است عبارتند از:
ریاضی
فیزیک
بیوشیمی
علوم کامپیوتر
الکترونیک
تجربی
بایوتکنولوژی
میکروبیولوژی
ژنتیک
داروسازی
انسانی
تاریخ
جامعه شناسی
ارتباطات
مردم شناسی و زبان
هنر
هنرهای نمایشی
نقاشی و گرافیک
بازیگری
مجسمه سازی
___________________________________
Mathematics ریاضیات کاربردی
Biochemistry بیوشیمی
Biotechnology بیوتکنولوژی
Botany گیاه شناسی
Chemistry شیمی
Computer Science علوم کامپیوتر
Environmental Sciences علوم محیطی
Forestry جنگل داری
Geography جغرافیا
Geology زمین شناسی
Geophysics ژئوفیزیک
Home Science
Horticulture باغبانی
Instrumentation علوم دستگاه های اندازه گیری
Mathematics ریاضیات
Meteorology هواشناسی
Microbiology میکروبیولوژی
Physics فیزیک
Public Health سلامتی عمومی
Statistics آمار
Soil Sciences علوم خاکشناسی
Zoology حیوان شناسی
Archaeology باستان شناسي
Anthropology انسان شناسی و دین شناسی و خداشناسی
Business Administration
Commerce تجارت
Economics اقتصاد
Education تعلیم و تربیت
English انگلیسی
Hindi هندی
History تاریخ
Human Resources Management مدیریت منابع انسانی
Journalism & Mass Communication ارتباطات جمعی و روزنامه نگاری
Library and Information Science علوم اطلاعات و کتابداری
Linguistics آواشناسی
Philosophy and Religious Studies فلسفه و دین شناسی
Politics سیاست
Psychology روانشناسی
Public Administration مدیریت عمومی(رسیدگی به امور دولتی)
Sanskrit سانسکریت
Sociology جامعه شناسی
Social Work خدمات اجتماعی
Telugu Chemical شیمي
Computer Science & Systems سیستمها و علوم کامپیوتر
Environmental علوم محیطی
Geo-Engineering مهندسی ژئو(زمین شناسی)
Instrumentation
تاتر و سينما
رقص
ارتباطات و روزنامه نگاري
MBA  مديريت ها
——————————————-
دانشگاه جواهر لعل نهرو
در مقطع لیسانس
لیسانس تکنولوژی در رشته های
1.       هوافضا – مهندسی پزشکی – بیوتکنولوژی – مهندسی بیومدیکال
2.      مهندسی عمران – مهندسی و علوم کامپیوتر – مهندسی الکترونیک و الکتریکال
3.      مهندسی ارتباطات و الکترونیک – کامپیوتر و الکترونیک – مهندسی کنترل و الکترونیک
4.      IT – مهندسی کنترل و ابزاردقیق – مهندسی مکانیک (مکانیک و الکترونیک = مکاترونیک)
5.       مهندسی مکانیک (تولید) – مهندسی مکانیک – مهندسی متالورژی – معماری – طراحی
6.      مهندسی ابزارآلات سنجش و الکترونیک – مهندسی تلماتیک (استفاده از ارتباطات راه دور برای ارسال داده های کامپیوتر
7.       دارو سازی – نقاشی – عکاسی -پیکر تراشی
در مقطع کارشناسی ارشد
M.TECH در رشته های:
1.      بیوتکنولوژی با چند گرایش مختلف
2.      مهندسی پزشکی
3.      مهندسی عمران با ده گرایش مختلف
4.      مهندسی و علوم کامپیوتر با 4 گرایش مختلف
5.      مهندسی ارتباطات و الکترونیک با 8 گرایش
6.      مهندسی الکترونیک و الکتریکال با 14 گرایش مختلف
7.      انرژی
8.      علوم محیط با 2 گرایش مختلف
9.      مهندسی مکانیک با 9 گرایش مختلف
10.  منابع آب با 2 گرایش مختلف
11.  معماری با 2 گرایش
12.  مدیریت  MBA
13.  داروسازی با سه گرایش
14.  بیوتکنولوژی با 4 گرایش مختلف
15.  شیمی با 4 گرایش
16.  علوم محیطی، تکنولوژی تغذیه
17.  ریاضیات، فیزیک و طراحی
و اما رشته هایی که با مشارکت دانشگاه های دیگه برگزار میشه
1.      MSIT با مشارکت دانشگاه Carnegie Mellon آمریکا
2.      MBA با مشارکت دانشگاه میشیگان آمریکا
3.      M.ARCH با دانشگاه Politecknico De-Melano ایتالیا
4.      VEDAIIT (VLSI با دانشگاه VEDAIIT
5.      (MBA (HOTEL managment
6.      GEO Environment  با همکاری و مشارکت دانشگاه ایالت کانساس
شرایط پذیرش و مدارک مورد نیاز
1 : مراجعه به سايت دانشگاه مربوطه براي اطمينان از وجود رشته تحصيلي مورد نظر
2 : مراجعه به وزارت علوم ، تحقيقات و فناوري يا سايت آن براي اطمينان از مورد قبول بودن رشته مورد نظر توسط آن وزارتخانه
3 : سفر يك هفته اي براي گرفتن پذيرش اوليه در خرداد و تيرماه (در اين سفر مي بايد حداقل مبلغ 250 دلار جهت گرفتن پذيرش اوليه همراه  داشته باشيد) اين سفر مي تواند در شناخت شما از شرايط زندگي و محيط محل تحصيل شما بسيار مفيد و تعيين كننده باشد.
نکته: قبل از سفر به هند  مي بايد مدارك مربوط به مقاطع تحصيلي سوم دبيرستان و پيش دانشگاهي خود را به همراه ريز نمرات و در صورت فارغ التحصيل شدن از دانشگاه هاي پيام نور و آزاد اسلامي سيلابس درسهاي گذرانده شده را ترجمه نموده و به تاييد مراجع ذيربط برسانيد. براي دانشجويان مقطع دكتري داشتن پروپوزال4 صفحه اي الزامي است.
اين سفر مي تواند با ويزاي توريستي بوده و مي بايد هزينه هاي گرفتن ويزا، پرواز و اقامت يك هفته اي در آن محاسبه گردد.
4 : مراجعه به سفارت هند در تهران  (خيابان ميرعماد) و تقاضاي ويزاي دانشجويي.
5 : سفر به حيدرآباد و آغاز سال تحصيلي در ماه هاي مرداد و شهريور (براي دانشجويان مقطع دكتري از زمان گرفتن پذيرش اوليه تا شروع سال تحصيلي يك سال طول مي كشد).
چند توصیه مهم
1 – آشنايي با زبان انگليسي درحد مكالمه، نوشتن و خواندن متون درسي براي همه دانشجويان لازم است و در مواردي كه متقاضي در اين زمينه ضعف دارد مي بايد اين مشكل را در داخل كشور و يا در ايام قبل از آغاز ترم درسي در هند برطرف نمايد. تا به واسطه عدم موفقيت در امتحانات هزينه هاي اضافي بر او تحميل نشده و مدت تحصيل او اضافه نشود.
2 : در اولين فرصت چه قبل و چه در زمان آغاز دوره تحصيل حتماً به بخش دانشجويي سركنسولگري جمهوري اسلامي ايران در حيدرآباد مراجعه كنيد تا نسبت به شرايط تحصيلي و در اين شهر اطلاعات لازم را به دست آوريد.
3 : ويزاي تحصيلي شما (ويزاي دانشجويي يا تحقيقاتي) حتماً مي بايد در ايران در سفارت هند دريافت گردد و امكان تغيير نوع ويزا از توريستي به دانشجويي يا تحقيقاتي در هند وجود ندارد.
4 : پس از ورود به حيدرآباد با ويزاي دانشجويي حتماً قبل از 14 روز از زمان ورود به اداره پليس مراجعه نماييد . زيرا در صورت تاخير در مراجعه مبلغ 30 دلار جريمه خواهيد شد.
          مدارک مورد نیاز جهت تمدید اقامت
1 –     7 قطعه عكس 4*3
2-   اجاره نامه منزل مسكوني با سربرگ دولت هند
3-   گواهي اشتغال به تحصيل در دانشكده مربوطه
4 –   پر نمودن 5 فرم اطلاعات دانشجويي كه اداره پليس در اختيار شما مي گذارد
5: يك نسخه از مدارك همراه خود را هنگام تشكيل پرونده در اختيار بخش دانشجويي سركنسولگري قرار دهيد تا ضمن انجام به موقع  مراحل كاري، در مواقع ضروري به آن مدارك دسترسي داشته باشيد.