تحصیل در آلمان
اگر به تحصیل در آلمان علاقه دارید، امکان انتخاب بین ۳۰۰ دانشگاه، دانشگاه فنی، مؤسسات آموزش عالی فنی و یا مدارس عالی هنر و موسیقی را دارید.
در زیر اطلاعات مهم و عملی در مورد تحصیل در آلمان ارایه می شود:
مهلت درخواست پذیرش
برای شروع تحصیل در نیم سال زمستانی باید مدراک خود را حداکثر تا ۱۵ ژوئیه و برای شروع تحصیل در نیم سال تابستانی تا ۱۵ ژانویه ارسال کرده باشید.
شرایط پذیرش
دانشجویان ایرانی جهت دریافت پذیرش تحصیلی در آلمان نیاز به ارایه مدرکی دال بر موفقیت در کنکور سراسری و یا ارایه مدرکی دال بر اتمام تحصیلات دانشگاه آزاد اسلامی را دارند. درخواست پذیرش را باید برای بخش روابط بین الملل دانشگاه مربوطه (Akademisches Auslandsamt) بفرستید. لطفا” توجه کنید که کارهای اولیه حدود یک سال طول می کشد و شما می بایست به موقع اقدام به درخواست کنید! پس از دریافت پذیرش می توانید درخواست روادید تحصیلی نمایید. تمام مدارک لازم (دبیرستان، دانشگاه) باید به زبان آلمانی و یا انگلیسی ترجمه شده و از طرف وزارت دادگستری، وزارت امور خارجه ایران و نیز سفارت آلمان تأیید شود.
زبان تحصیل در دانشگاه های آلمان
در دانشگاه های آلمان اصولا” به زبان آلمانی تدریس می شود. به تدریج زبان انگلیسی نیز به عنوان زبان تدریس مورد استفاده قرار می گیرد. به هر حال شما باید ثابت کنید که به زبان تسلط لازم را دارید. برای زبان آلمانی ارایه مدرکی دال بر یادگرفتن حدود ۵۰۰ ساعت زبان لازم است.
ارزان بودن شهریه دانشگاهها نسبت به کشورهای انگلیسی زبان، شهریه هر ترم بسته به دانشگاه حدود ششصد یورو است( در بعضی ایالتها هنوز پانصد یورو که از امسال به هزینه ثبت نام اضافه شده تصویب نشده و هزیه هر ترم حدود صد یورو است) شما در تمام مقاطع(لیسانس، فوق لیسانس و دکترا) امکان تحصیل به زبان انگلیسی را خواهید داشت، چند سالی است دانشگاههای آلمان برای جذب بیشتر دانشجوهای اینترنشنال دوره های تحصیل به زبان انگلیسی در مقاطع مختلف گذاشته‌اند که فرصت خیلی خوبی برای دانشجوهای خارجی ایجاد شده است. بیش از چهار صد رشته در دانشگاههای آلمان به زبان انگلیسی وجود دارد، اطلاعات بیشتر راجع به هریک را می توان در سایت آموزش عالی آلمان پیدا کرد:http://www.daad.de/deutschland/studienangebote/idp/06542.en.html
با داشتن ویزای دانشجویی اجازه کار دانشجویی نیز وجود دارد(تعداد ساعت محدود). خرج زندگی بسته به شخص برای دانشجو ماهیانه بین چهارصد تا ششصد یورو است( درآمد کار دانشجویی ساعتی بین هشت تا ده یورو می‌باشد) امکان استفاده از خوابگاه‌های دانشجویی نیز تا حدی موجود است.
دانشجویان در آلمان به هیچ وجه به وسیله نقلیه شخصی احتیاج ندارند، سیستم حمل و نقل شهری خیلی مرتب و فراگیر هست و دانشجویان با خرید بلیط دانشجویی(که ارزانتر از بلیط معمولی است) می‌توانند در تمام شهر و منطقه پوشش دهنده بلیط با وسیله نقلیه عمومی تردد کنند. در شهرهای شمالی این بلیط حتی برای منطقه بزرگتری که یک استان رو شامل می شود معتبر است.
دیگر مزایا
آلمان کشور خیلی امن،منظم و تمیزی است.
– با ویزای دانشجویی به کل کشورهای عضو شنگن و سوئیس می توان سفر کرد.
– ویزای دانشجویی برای طول تحصیل داده می شود و بعد از پایان تحصیل معمولا برای شش ماه تمدید می شود که دانشجو فرصت گشتن به دنبال کار را داشته باشد.
– ویزای دانشجویی آلمان مثل ویزای دانشجویی آمریکا یا کانادا محدودیت ندارد به این معنی که شما به راحتی می توانید سفر کنید چون ویزای شما با خارج شدن از مرز باطل نمی شود.
خبر مهم
با وجود قدمت طولانی دانشگاه ینا و ارائه بیش از ۱۳۰ رشته دانشگاهی، تحصیل در دانشگاه ینا هنوز رایگان است. امکانات مناسب و از جمله برخورداری از یکی از مدرن‌ترین کتابخانه‌های اروپا، ۲۱ هزار دانشجو را به این شهر جذب کرده است.
هزینه‌های تحصیلی در دانشگاه
هزینه‌های زندگی دانشجویی در آلمان را می‌توان به دو بخش اصلی تقسیم کرد. بخش اول هزینه‌هایی است که مربوط به دانشگاه و تحصیل می‌شود. بخش دوم را می‌توان به هزینه‌های جانبی همانند بیمه دانشجویی، مواد غذایی و خانه دانشجویی تقسیم‌بندی کرد.
مهم‌ترین بخش هزینه‌های دانشجویی شهریه دانشگاه است. البته شهریه در تمامی دانشگاههای آلمان وجود ندارد و به طور نمونه در ایالت‌های برلین، براندنبورگ، هسن، مکلنبورگ فورپومرن و ایالت شلسویگ هولشتاین، شهریه هنوز تصویب نشده است.
اما هزینه خدمات دانشجویی که بین ۱۰۰ تا ۲۰۰ یورو در هر ترم است، در تمامی دانشگاهها وجود دارد. با پرداخت هزینه خدمات دانشجویی، می‌توان از وسایل حمل و نقل عمومی در شهر محل سکونت و در مواردی در شهرهای مجاور و همچنین از امکانات گوناگون دانشگاه استفاده کرد.
اما در دانشگاه‌هایی که شهریه وجود دارد نیز این مبلغ از مرز ۵۰۰ یورو در هر ترم تجاوز نمی‌کند. بنابراین می‌توان گفت که هزینه دانشجویی با احتساب شهریه و مخارجی همچون خرید کتاب و یا کپی کردن و از این قبیل هزینه‌ها، با تقسیم بر ماه‌های سال، مبلغی در حدود ۱۰۰ تا ۱۵۰ یورو در هر ماه خواهد بود. همان طور که اشاره شد در دانشگاه‌هایی که شهریه وجود ندارد، طبیعتا این میزان کمتر خواهد بود.
هزینه‌های غیرتحصیلی و جانبی
اما مهم‌ترین هزینه‌ی غیرتحصیلی مربوط به خانه دانشجویی است. در این مورد دو انتخاب وجود دارد. انتخاب اول، خانه‌های تحت پوشش دانشگاه که ارزانتر و از امکانات بیشتری برخوردارند (به طور نمونه استفاده رایگان از اینترنت). انتخاب دوم خانه‌های دانشجویی خصوصی است.
طبیعتا در شهرهای کوچک هزینه‌های مسکن ارزانتر و در شهرهای بزرگ گران‌تر است. با این حال چه در خانه‌های خصوصی و چه در خانه‌های دانشجویی تحت پوشش دانشگاه، بایستی مبلغی بین ۲۰۰ تا ۳۰۰ یورو در هر ماه برای مسکن در نظر گرفت. نکته قابل ذکر دیگر در مورد خانه‌های دانشجویی خصوصی و وابسته به دانشگاه در این است که در مورد دوم هزینه‌هایی همچون آب، برق، شارژ ماهانه، بر روی اجاره بها است، در حالی که در خانه خصوصی علاوه بر مبلغ اجاره، هزینه موارد ذکر شده را نیز جداگانه باید پرداخت.
هزینه بعدی که راهی برای فرار از آن وجود ندارد، هزینه بیمه دانشجویی است. دانشجویان بدون گواهی بیمه در دانشگاه ثبت‌نام نمی‌شوند. البته هزینه بیمه برای دانشجویان کمتر از افراد شاغل است. با توجه به شرکت طرف قرارداد، مبلغی بین ۶۰ تا ۷۰ یورو در هر ماه برای بیمه دانشجویی باید در نظر گرفته شود.
اگر برای مواد غذایی و پوشاک نیز مبلغی در حدود ۱۰۰ تا ۱۵۰ یورو در هر ماه در نظر بگیریم که البته تنها در قالب زندگی دانشجویی قابل تصور است، هزینه‌ها با احتساب هزینه‌های تحصیلی و غیرتحصیلی و با توجه به الزام پرداخت شهریه یا عدم الزام آن، شهر محل سکونت و همچنین هزینه‌های اجتناب‌ناپذیری همانند تلفن و اینترنت (در خانه‌های خصوصی)، مبلغی در حدود ۵۰۰ تا ۶۰۰ یورو در هر ماه برآورد می‌شود.
از همین رو نیز افرادی که ضمانت مالی از سوی بستگان خود در آلمان ندارند، موظف هستند، پیش از دریافت ویزا، ملبغی در حدود ۸۵۰۰ یورو برای سال اول زندگی به حساب بانکی‌ای به نام خود در آلمان منتقل کنند. این مبلغ برای پوشش هزینه‌هایی است که ذکر شد و تقسیم آن بر ماه‌های سال، در حدود ۷۰۰ یورو خواهد بود. البته در این میان کار دانشجویی را نیز نباید فراموش کرد. دانشجویان خارجی اجازه دارند ۹۰ روز کامل یا ۱۸۰ روز، نیمه وقت، کار کنند. درآمد کارهای دانشجویی پایه‌ای ۴۰۰ یوروای دارد و از این رو با کار دانشجویی می‌توان بیش از نیمی از هزنیه‌های دانشجویی و در مواردی تمامی آن را تامین کرد.
علاقه‌مندان به تحصیل در آلمان، پس از دریافت پذیرش از یکی از دانشگاهها، مراکز آموزش عالی و یا کالج در آلمان برای سفر به این کشور به روادید دانشجویی نیاز دارند. صدور روادید دانشجویی برای داوطلبان ایرانی از طریق سفارت آلمان در تهران صورت می‌گیرد. اجازه اقامت در ابتدا به صورت موقت (غالبا سه ماهه) و با عنوان شرکت در دوره‌های زبان و یا ثبت‌نام در دانشگاه (در صورت داشتن مدرک زبان) صادر می‌شود.
صدور و تمدید روادید در آلمان
پس از حضور در آلمان و ثبت‌نام در دانشگاه، دانشجو برای تمدید روادید دانشجویی خود به اداره اتباع خارجی در شهر محل سکونت مراجعه می‌کند. پس از ارائه مدارک لازم این‌بار اجازه اقامت محدود و از نوع دانشجویی برای شخص متقاضی صادر می‌شود. به عبارت دیگر اجازه اقامت دانشجویی از این هنگام شروع و غالبا به مدت یک سال صادر می‌شود.
این اقامت هربار با نظارت بر میزان پیشروی دانشجو در تحصیل، وضعیت مالی وی و همچنین داشتن بیمه دانشجویی تمدید می‌شود. به بیانی دیگر طول دوران تحصیل محدود است و نمی‌توان اقامت دانشجویی و تحصیل در آلمان را به عنوان امکانی برای اقامت دائم در این کشور قلمداد کرد. روادید دانشجویی که اقامت دانشجویی را ممکن می‌سازد، هر بار با عنوان مشخص تحصیل در رشته‌ی دانشگاهی دانشجو و اجازه کار به صورت محدود (۹۰ روز به صورت تمام وقت و یا ۱۸۰ روز به صورت پاره وقت) صادر می‌گردد.
تبدیل اقامت غیردانشجویی به اقامت دانشجویی
نکته‌ای مهم در این بین قابل توجه است. افرادی که روادید آنها با عناوینی به غیر از اقامت دانشجویی در آلمان (به طور نمونه برای گذراندن دوره‌های زبان و یا به عنوان توریست) صادر شده است، برای تحصیل در این کشور بایستی مجددا به ایران بازگردند و پس از دریافت پذیرش از دانشگاههای آلمان برای اخذ روادید دانشجویی اقدام کنند. به عبارتی دیگر شروع به تحصیل برای افرادی که با روادید غیر دانشجویی و برای مدت محدود در آلمان هستند، ممکن نیست.
تحصیل در آلمان با اقامت موقت از سایر کشورها
شرایط ذکر شده برای دانشجویان ایرانی مقیم سایر کشورها که برای ادامه تحصیل قصد سفر به آلمان را دارند نیز صادق است. دانشجویان ایرانی سایر کشورها در صورتی که اقامت دائم کشور محل سکونت‌شان را داشته باشند، قوانین تابعین همان کشور برای حضور آنان در آلمان صدق می‌کند. اما در صورتی که این دانشجویان در سایر کشورها با اقامت دانشجویی و با مدت زمان محدود به تحصیل مشغول هستند، برای ادامه تحصیل در آلمان بایستی مجددا به ایران بازگشته و از طریق سفارت آلمان در تهران اقدام کنند.
به بیان دیگر، این دانشجویان حتی در صورت داشتن پذیرش از دانشگاههای آلمان نمی‌توانند با اقامت دانشجویی کشور محل سکونت‌شان برای تحصیل در آلمان، به این کشور سفر کنند. بلکه بایستی برای این علاقه‌مندان روادید دانشجویی صادر شود و همانند سایر داوطلبان با اقامت دانشجویی در آلمان به تحصیل مشغول شوند
تحصیل رایگان در دانشگاه ماگدبورگ
دانشگاه ماگدبورگ (Universität Magdeurg)، واقع در ایالت زاکسن آنهالت (Sachsen-Anhalt) در سال ۱۹۹۳ تاسیس شده است و جزو جدیدترین دانشگاههای آلمان به حساب می‌آید. دانشگاههای شرق آلمان برای جذب دانشجویان تبلیغ بیشتری می‌کنند، اما امسال دانشگاه ماگدبورگ نشان داد که نیاز چندانی به تبلیغ برای داوطلبان ندار
۳۲۰۰ متقاضی تحصیل در ترم جاری میلادی (۲۰۰۹ / ۲۰۱۰) در این دانشگاه ثبت‌نام کرده‌اند. شهرت دانشگاه ماگدبورگ در رشته‌های فنی و مهندسی، به ویژه در بخش ماشین‌آلات سنگین است. سطح بین‌المللی دانشگاه ماگدبورگ نیز در طی سالهای اخیر افزایش داشته است و همین موضوع نیز باعث شده که بیش از ۱۳ درصد از دانشجویان این دانشگاه را دانشجویان غیرآلمانی تشکیل دهند. آماری که برای دانشگاهی در شرق آلمان، موفقیت بزرگی محسوب می‌شود
تحصیل رایگان در ۶۲ رشته دانشگاهی
دانشگاه ماگدبورگ از ۹ دانشکده تشکیل شده است که امکان تحصیل در بیش از ۶۲ رشته‌ی دانشگاهی را فراهم می‌کنند. در میان دانشکده‌ها می‌توان به دانشکده مهندسی مکانیک، دانشکده برق و فن‌آوری اطلاعات، دانشکده علوم کامپیوتر، دانشکده ریاضیات، علوم پزشکی، علوم طبیعی و دانشکده علوم انسانی اشاره کرد.
شهریه در دانشگاه ماگدبورگ هنوز تصویب نشده است و در تحصیل در این دانشگاه رایگان است. دانشجویان برای هر ترم تنها مبلغی در حدود ۶۵ یورو بابت هزینه خدمات دانشجویی پرداخت می‌کنند. از جمله موارد استفاده از خدمات دانشجویی که با پرداخت این هزینه امکان‌پذیر می‌شود، استفاده رایگان از وسایل حمل و نقل عمومی در شهر محل سکونت و در مواردی در شهرهای مجاور می‌باشد. در ایالت‌های تورینگن و زاکسن آنهالت، در صورتی که ۴ ترم از زمان تعیین شده برای اتمام دوره‌ی تحصیلی گذشته باشد، دانشجویان موظف به پرداخت ۵۰۰ یورو در هر ترم در دانشگاههای دو ایالت نام برده هستند
تحصیل به زبان انگلیسی در دانشگاه ماگدبورگ
در کنار ارائه بیش از ۶۲ رشته دانشگاهی، امکان تحصیل به زبان انگلیسی نیز در دانشگاه ماگدبورگ فراهم شده است. تحصیل در مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد در رشته مدیریت و اقتصاد، تحصیل در رشته مهندسی شیمی و مهندسی پزشکی در مقطع کارشناسی ارشد و تحصیل در مقطع دکترا در رشته اقتصاد از جمله رشته‌های تحصیلی‌ای هستند که در مقاطع ذکر شده به زبان انگلیسی ارائه میشوند. تحصیل و نوشتن رساله در سایر رشته‌ها نیز در مقطع دکترا در صورت موافقت استاد راهنما به زبان انگلیسی امکان‌پذیر است
پرداخت شهریه در بسیاری از دانشگاههای آلمان اجباری است. این تصمیم در بین سالهای ۲۰۰۵ و ۲۰۰۶ میلادی در ایالت‌های مختلف آلمان به رای گذاشته شد و بسیاری از نمایندگان به آن رای مثبت دادند. پس از این تصمیم‌گیری، در ایالت‌هایی که پرداخت شهریه تصویب شده است، دانشجویان از ترم تابستانی سال ۲۰۰۷ میلادی، ملزم به پرداخت شهریه هستند.
یکی از دلایل محبوبیت دانشگاههای آلمان در بین متقاضیان خارجی در گذشته و حال، عدم پرداخت شهریه بوده است. دانشجویان تا پیش از این، تنها موظف بودند هزینه خدمات دانشجویی را پرداخت کنند. هزینه خدمات دانشجویی مواردی همچون، بلیط تردد با وسائل نقلیه عمومی در شهر محل تحصیل و در مواردی در شهرهای مجاور و همچنین استفاده از سایر خدمات عمومی در دانشگاه را شامل می‌شود.
البته الزام پرداخت شهریه در دانشگاههای آلمان، بر تعداد متقاضیان خارجی تحصیل در این کشور تاثیر چندانی نداشته است. زیرا که در مقایسه با سایر دانشگاههای اروپایی و آمریکایی و حتی در مواردی دانشگاه آزاد در ایران، هزینه تحصیل در آلمان کماکان مقرون به صرفه‌تر است.
شهریه در ایالت‌های بادن وورتمبرگ و بایرن
در دانشگاه‌هایی که در ایالت بادن وورتمبرگ واقع شده‌اند، از ترم تابستانی سال ۲۰۰۷، شهریه‌ای به میزان ۵۰۰ یورو در هر ترم دریافت می‌شود. هرینه خدمات دانشجویی در دانشگاههای این ایالت، بین ۱۴۰ تا ۲۰۰ یورو در هر ترم برآورد می‌شود که در اکثر دانشگاههای آلمان نیز به همین میزان است.
شهریه در دانشگاههای ایالت بایرن، بین ۳۰۰ تا ۵۰۰ یورو تصویب شده است. دانشگاهها در این ایالت اجازه دریافت بیش از ۵۰۰ یورو شهریه را ندارند، اما در مواردی بنا به تصمیم دانشگاه، کمتر از ۵۰۰ یورو نیز دریافت می‌شود.
در برخی از ایالتها، هنوز شهریه دریافت نمی‌شود
شهریه در دانشگاه‌هایی که در ایالت‌های برلین، براندنبورگ، هسن، مکلنبورگ فورپومرن و ایالت شلسویگ هولشتاین واقع شده‌اند، تا کنون تصویب نشده است. در ایالت‌های نام برده، بحث و تبادل‌نظر بر سر الزامی کردن شهریه کماکان ادامه دارد، این تصمیم اما بستگی به رای نمایندگان در مجلس ایالتها دارد.
در ایالت برمن، پرداخت شهریه به طور موقت، به میزان ۵۰۰ یورو در هر ترم تصویب شده است. اما به طور مثال در دانشگاه برمن، شرایط خاصی برای پرداخت شهریه وجود دارد. از جمله محل سکونت دانشجو و یا تعداد ترم‌های گذرانده در دانشگاه، بر میزان شهریه پرداختی موثر خواهد بود. البته این شرایط موقت اعلام شده و قرار است در مجلس ایالت برمن، در این مورد تصمیمی واحد اتخاذ شود.
شهریه در ایالت هامبورگ و در حال حاضر در دانشگاه هامبورگ، به میزان ۳۷۵ یورو تصویب شده است. این مبلغ که در ابتدا ۵۰۰ یورو اعلام شده بود، در سال ۲۰۰۸ میلادی به ۳۷۵ یورو کاهش یافت.
در ایالت نیدرزاکسن نیز پرداخت شهریه از ترم تابستانی سال ۲۰۰۷ اجباری است و دانشجویان برای هر ترم علاوه بر هزینه خدمات دانشجویی، مبلغ ۵۰۰ یورو به عنوان شهریه پرداخت می‌کنند.
کاهش میزان شهریه در برخی از دانشگاهها
در ایالت نوردراین وستفالن نیز شرایط به همین ترتیب است. سقف دریافت شهریه در دانشگاههای این ایالت ۵۰۰ یورو است. بنا به تصمیم مجلس ایالت نوردراین وستفالن، تعیین میزان شهریه تا سقف ۵۰۰ یورو، به عهده دانشگاهها است. از همین رو نیز دانشگاه‌هایی همچون دانشگاه دورتموند، شهریه دانشگاه را به میزان ۲۰ یورو در هر ترم کاهش داده‌اند. دانشجویان دانشگاه بیله‌فلد در همین ایالت، در صورت داشتن شرایط لازم از پرداخت شهریه معاف میشوند و پس از اتمام دوران تحصیل تعهد اخلاقی به بازپرداخت شهریه دارند. البته شهریه در این دانشگاه که در ابتدا ۵۰۰ یورو اعلام شده بود، از ترم تابستانی سال ۲۰۰۹میلادی به ۳۵۰ یورو کاهش خواهد یافت.
در ایالت‌های راینلند فالز و زاکسن شهریه تصویب نشده است. اما دانشجویانی که برای دومین بار شروع به تحصیل می‌کنند، افراد بالای ۶۰ سال و یا دانشجویانی که در زمان تعیین شده، تحصیل خود را به پایان نرسانده‌اند، موظف به پرداخت ۶۵۰ یورو در ایالت راینلند فالز و تا سقف ۵۰۰ یورو در ایالت زاکسن هستند.
در ایالت‌های تورینگن و زاکسن انهالت، در صورتی که ۴ ترم از زمان تعیین شده برای اتمام دوره تحصیلی گذشته باشد، دانشجویان موظف به پرداخت ۵۰۰ یورو در هر ترم در دانشگاههای دو ایالت نام برده هستند.
در ایالت زارلند، تعیین میزان شهریه برعهده دانشگاه گذاشته شد. در تنها دانشگاه ایالت زارلند، دانشجویان موظف هستند در ترم‌های اول و دوم تحصیلی در مقطع کارشناسی ۳۰۰ یورو و از ترم سوم، ۵۰۰ یورو شهریه پرداخت کنند. در مقطع کارشناسی ارشد، شهریه از ترم اول تحصیلی به میزان ۵۰۰ یورو تصویب شده است
ورود به دانشگاههای آلمان برای علاقه‌مندان از کشورهای مختلف، با مقدماتی همراه است. متقضیان ایرانی را می‌توان به دو گروه عمده تقسیم کرد. گروه اول، افرادی هستند که در ایران علاوه بر دوران تحصیلات متوسطه در دانشگاه هم تحصیل کرده‌اند و گروه دوم را علاقه‌مندانی تشکیل می‌دهند که تنها مدرک دیپلم دارند
تمام تحصیلات متوسطه و دریافت مدرک دیپلم از برخی از کشورها، شرط کافی برای ورود به دانشگاههای آلمان نیست. علاقمندان به تحصیل در دانشگاههای آلمان که از ایران اقدام می‌کنند نیز شامل همین گروه میشوند. این افراد علاوه بر مدرک دیپلم، به قبولی در آزمون دوره‌های روزانه یا شبانه دانشگاههای دولتی ایران نیز نیاز دارند. آنها پس از احراز شرایط ذکر شده و در صورتی که تمایل دارند پس از دریافت مدرک دیپلم و بدون شروع تحصیل یا فارغ‌التحصیلی از دانشگاههای ایران، در دانشگاههای آلمان تحصیل کنند، بایستی درخواست خود را برای کالج‌های آلمان و نه دانشگاههای این کشور ارسال کنند.
البته برخی از دانشگاهها در آلمان بررسی مدارک برای موافقت با پذیرش در کالج را نیز بدون واسطه انجام می دهند، اما با این حال افرادی که بدون تحصیل در دانشگاههای ایران اقدام می‌کنند، بایستی ابتدا اقدام به اخذ پذیرش از کالج کنند. مطمئن‌ترین راه برای آگاهی از این موضوع مراجعه به سایت دانشگاه، سایت کالج و یا وب سایت "اونی اسیست" است.
تحصیل رایگان در کالج‌های آلمان
کالج مرکزی آموزشی و وابسته به دولت است که از جمله وظایف آن آمادگی متقاضیان خارجی تحصیل در آلمان در دورهای یک ساله (متشکل از دو نیم سال تحصیلی) است. این دوره‌ی یک ساله در واقع کلاس آمادگی‌ای است برای شرکت در امتحان پایانی یا "Feststellungsprüfung". افرادی که در این امتحان پذیرفته میشوند، با توجه به نمرات و انتخاب رشته‌شان در دانشگاههای آلمان پذیرفته میشوند.
در آلمان ۳۷ کالج وجود دارد که تعداد سه هزار متقاضی خارجی از بیش از ۴۰ کشور، در آنها مشغول به آمادگی برای شرکت در امتحان ذکر شده هستند. تحصیل در کالج به غیر از کالج شهر درسدن رایگان است. دانشجویان برای گذراندن کلاس و امتحانات هزینه‌ای پرداخت نمی‌کنند. تنها مورد هزینه خدمات دانشجویی است که آن را به دانشگاه مرتبط با کالج پرداخت می‌کنند. این هزینه از ۳۰ تا ۲۰۰ یورو برای هر ترم تحصیلی و در هر دانشگاهی متفاوت است. هزینه خدمات دانشجویی، استفاده رایگان از وسایل حمل و نقل عمومی در شهر محل سکونت و در مواردی در شهرهای مجاور و همچنین استفاده از امکانات دانشگاه را ممکن می‌سازد.
شرایط ورود به کالج
پیش از شروع به تحصیل در کالج، قبولی در آزمون ورودی آن الزامی است، که معمولا در قالب یک امتحان زبان آلمانی برگزار می‌شود. بنابراین، دانستن زبان آلمانی برای ورود به کالج الزامی است. داوطلبان بایستی پیش از درخواست، بین ۴۰۰ تا ۶۰۰ ساعت زبان آلمانی آموخته باشند. این میزان در کالج‌ها یکسان نیست و در برخی موارد، سطح بالاتری انتظار می‌رود که جزییات آن را می‌توان از طریق وب سایت کالج و مکاتبه جویا شد.
داوطلبان بایستی اصل مدارک تحصیلی و ترجمه مورد تایید قرار گرفته آن را به کالج و یا دانشگاه ارسال کنند. تامین مخارج زندگی در این مورد با داوطلب است. توجه به این نکته لازم است که دانشجویان کالج، برخلاف دانشجویان دانشگاه تنها در دوران تعطیلات بین دو ترم اجازه کارکردن خواهند داشت و از این رو بایستی برای تامین مخارج زندگی در این دوره یک ساله از پشتوانه مالی برخوردار باشند.
اما از همه مهمتر ارسال مدارک است. در این مورد در هر کالج شرایطی وجود دارد. در برخی از کالج‌ها مدارک بایستی به طور مستقیم به دانشگاهی که کالج تحت پوشش آن است، ارسال شود و نه به کالج. در برخی از ایالتها مرکز مشخصی برای بررسی پذیرش در کالج مشخص شده است که طبیعتا داوطلبان بایستی مدارک خود را به آن مرکز ارسال کنند. با مراجعه به وب سایت کالج مورد نظرتان و همچنین تماس و مکاتبه با کالج، از جزییات بیشتر در موارد ذکر شده مطلع می‌شوید.
پس از احراز شرایط ذکر شده و دریافت پذیرش در کالج، دریافت ویزا آخرین مرحله پیش از شروع به تحصیل در آلمان است. داشتن ویزای تحصیلی برای گذراندن این دوره الزامی است. شرکت در کلاس‌های کالج با عنوان‌هایی همچون سفر توریستی ممکن نیست. .
درخواست برای ورود به کالج
آن‌دسته از متقاضیان ایرانی‌ای‌که تنها مدرک دیپلم دارند، بایستی در آزمون سراسری دانشگاههای دولتی، در دوره‌های روزانه و شبانه پذیرفته شوند. در این مورد، قبولی در آزمون دانشگاههای غیرانتفاعی، پیام نور و جامع علمی-کاربردی کفایت نمی‌کند و منظور تنها قبولی در دوره‌های شبانه و روزانه دانشگاههای سراسری در مقطع لیسانس است. قبولی در دوره‌های کاردانی نیز مورد تایید نیست.
داوطلبان، مدرک قبولی در آزمون سراسری را پس از تایید وزارت علوم ایران، ترجمه می‌کنند و به همراه سایر مدارک تحصیلی و گواهی زبان، با درخواست پذیرش در کالج، به مرکز اونی اسیست در برلین ارسال می‌کنند. این در صورتی است که دانشگاه مورد نظر تحت پوشش اونی اسیست باشد، در غیر این صورت مدارک را بایستی مستقیم به دانشگاه ارسال کرد. دوران تحصیل این افراد، با دورهای یک ساله در کالج آغاز خواهند کرد. متقاضیان تحصیل در دانشگاههای آلمان، پس از این دوره یک ساله و با توجه به نمراتی که از امتحان پایانی دریافت می‌کنند، می‌توانند برای پذیرش در رشته مورد علاقه‌شان اقدام کنند.
ورود مستقیم به دانشگاه
دسته دوم اما متقاضیانی هستند که در ایران در دانشگاه تحصیل کرده‌اند و مدرک دانشگاهی در حد لیسانس دارند. این افراد، چه در دانشگاههای سراسری، از جمله غیرانتفاعی و پیام نور و چه در دانشگاه آزاد تحصیل کرده، به شرط آنکه مدرک کارشناسی دریافت کرده باشند، می‌توانند برای پذیرش در دانشگاههای آلمان اقدام کنند.
نکته‌ای که در مورد این افراد اهمیت دارد، نوع رشته تحصیلی آنها است. این افراد در صورتی که بخواهند در رشته تحصیلی‌شان در ایران ادامه تحصیل دهند، امکان پذیرش تعدادی از واحدهای تحصیلی آنها وجود دارد. در این مورد، فارغ‌التحصیلی از دانشگاه آزاد یا دولتی، تفاوتی ایجاد نمی‌کند. در اینگونه موارد، تنها دانشگاه و هیئت ارزشیابی مدارک تحصیلی تصمیم خواهد گرفت و اینکه چه تعداد واحد درسی پذیرفته می‌شود، در هر دانشگاهی متفاوت است.
نکته قابل توجه در این است که در برخی از دانشگاههای آلمان، در صورتی که داوطلب قصد ادامه تحصیل در همان رشته سابق را داشته باشد، می‌تواند در مقطع فوق لیسانس پذیرش دریافت کند. اما از آنجا که این تصمیم بیشتر جنبه‌ی سلیقه‌ای دارد، پیشنهاد می‌شود، برای پذیرش ابتدا در مقطع کارشناسی اقدام شود و پس از حضور در دانشگاه برای دوره کارشناسی‌ارشد و ارزشیابی مدارک اقدام شود.
مسلما افرادی که قصد تحصیل در رشته‌های غیرمرتبط و متفاوت با رشته تحصیلی‌شان در ایران را دارند، بایستی از ترم اول و در دوره لیسانس شروع به تحصیل کنند
برای اقدام به پذیرش و تحصیل در دانشگاههای آلمان، مراحل مختلفی را باید طی کرد. ارزشیابی علمی مدارک تحصیلی از دانشگاههای آلمان، یکی از این مراحل است. به طور مثال، شرایط در مورد افرادی که در ایران تحصیلات دانشگاهی خود را به پایان رسانده‌اند یا تنها در آزمون سراسری پذیرفته شده‌اند، متفاوت است.
قبولی در آزمون سراسری
متقاضیان تحصیل در دانشگاههای آلمان که در آزمون سراسری دانشگاههای دولتی پذیرفته شده‌اند، بدون آنکه در ایران در دانشگاه تحصیل کرده باشند، می‌توانند اقدام به دریافت پذیرش از دانشگاههای آلمان کنند. این افراد اما تحصیل خود را نه از دانشگاه، بلکه با دورهای یک ساله در کالج شروع خواهند کرد و با توجه به نمراتی که در پایان این دوره کسب می‌کنند، می‌توانند در رشته و دانشگاه مورد علاقه‌شان تحصیل کنند.
دانستن این نکته که حدنصاب قبولی در آزمون سراسری، مقطع کارشناسی است، برای آن دسته از افرادی که تنها با پذیرش در کنکور سراسری ایران، قصد تحصیل در آلمان را دارند، ضروری است. بنابراین قبولی در آزمون سراسری در مقطع کاردانی برای گرفتن پذیرش در دانشگاههای آلمان کافی نیست.
منظور از قبولی در آزمون سراسری، تنها آزمون دانشگاههای سراسری در نوبت‌های روزانه و شبانه است. با این حساب، قبولی تنها در آزمون سراسری دانشگاههای غیرانتفاعی، پیام نور و جامع علمی کاربردی، مورد تایید دانشگاهها و مراکز آموزش عالی در آلمان نیست. البته این شرایط تنها در صورتی است که این افراد علاقه‌مند باشند، بدون تحصیل در دانشگاههای ایران و تنها با قبولی در آزمون سراسری اقدام به پذیرش کنند.
فارغ‌التحصیلان از دانشگاه آزاد
در مورد دانش‌آموختگان دانشگاه آزاد و یا افرادی که در آزمون ورودی به این دانشگاه پذیرفته شده‌اند، شرایط متفاوت است. تنها قبولی در آزمون سراسری دانشگاه آزاد، برای اقدام برای پذیرش کافی نیست. حدنصاب پذیرش، عموماً داشتن مدرک کارشناسی از دانشگاه آزاد است. این قاعده شامل فارغ‌التحصیلان از سایر دانشگاههای دولتی به غیر از دوره‌های روزانه و شبانه نیز می‌شود.
دانش‌آموختگان دانشگاههای غیرانتفاعی سراسری، پیام نور و هچنین دانشگاه جامع علمی کاربردی، تنها در صورت داشتن مدرک کارشناسی می‌توانند برای پذیرش از دانشگاههای آلمان اقدام کنند. طبیعتا فارغ‌التحصیلان این دانشگاهها و همچنین دانشگاه آزاد، مستقیما وارد دانشگاه خواهند شد و احتیاجی به گذراندن دوره یک ساله کالج نخواهند داشت.
درخواست برای کارشناسی یا کارشناسی ارشد؟
سئوالی که در اینجا مطرح است، این است که آیا فارغ‌التحصیل دانشگاههای نام‌برده با مدرک کارشناسی می‌توانند برای مقطع کارشناسی ارشد اقدام کنند یا باید در مقطع کارشناسی، از ابتدا تحصیل کنند؟
در این مورد شانس فارغ‌التحصیلان از دانشگاههای سراسری نسبت به دانش‌آموختگان دانشگاه آزاد بیشتر است. البته در این مورد تصمیم با دانشگاه و کمیسیون ارزشیابی مدارک تحصیلی است.
در این شرایط اما یک قاعده کلی وجود دارد. افرادی که در رشته تحصیلی خود در ایران و یا در زیر مجموعه‌های مشابه آن، قصد ادامه تحصیل در آلمان دارند، با تصمیم دانشگاه می‌توانند در مقطع کارشناسی ارشد نیز پذیرفته شوند. و یا پس از تعیین سطح و ارزشیابی واحدهای گذرانده، در مقطع کارشناسی، اما در ترم‌های بالاتر ثبت‌نام کنند.
در مورد قبولی و تعداد واحدها، تنها کمیسیون ارزشیابی مدارک تحصیلی دانشگاه تصمیم خواهد گرفت و قاعده یکسانی وجود ندارد. تنها می‌توان گفت که در این مورد، میان دانش‌آموختگان دانشگاههای سراسری و آزاد تفاوتی وجود ندارد.
موارد استثنا
برای پذیرفته‌شدگان در آزمون سراسری دانشگاههای دولتی این امکان وجود دارد که در صورت پشت‌سر گذاشتن یک سال تحصیلی (گذراندن واحدهای‌های دو نیم سال)، بدون ورود به کالج در آلمان، مستقیما وارد دانشگاه شوند. البته این شرایط تنها با موافقت دانشگاه امکان پذیر خواهد بود و شامل دوره‌های روزانه و شبانه می‌باشد. در صورت این امکان، طبیعتا این افراد از ابتدا مشغول به تحصیل میشوند.
مشاوره کاری راهی برای ورود به بازار کار
ز پرسش‌های متداول علاقه‌مندان به تحصیل در دانشگاههای آلمان و یا دانشجویان خارجی مشغول به تحصیل در این کشور وضعیت اقامت آنها پس از اتمام دوران تحصیل است. اقامت دانشجویی برای دانشجویان خارجی در آلمان محدود (ده سال) است و از این رو افرادی که قصد تمدید اقامت در آلمان پس از دوران تحصیل را دارند، بایستی اقدام به دریافت ویزای کاری کنند. البته هر شغلی مورد قبول نیست، بلکه تنها شغلی که در ارتباط مستقیم با رشته تحصیلی داوطلب است، مورد نظر می‌باشد.
اولین سووالی که در این زمینه مطرح می‌شود، طریق یافتن شغلی مناسب و در ارتباط با رشته تحصیلی است. برخی از موسسه‌ها و نهادهای پژوهشی برای پاسخ به این سووال طرحی ارائه کرده‌اند که در واقع نوعی مشاوره شغلی محسوب می‌شود و به آن "Mentoring" می‌گویند. افرادی که مشاوره شغلی را انجام می‌دهند، دانش‌آموختگان همان رشته‌ای هستند که شخص دانشجو در آن تحصیل کرده است. این افراد غالبا در زمینه شغلی مورد نظر داوطلبان نیز مشغول به کار هستند و از این رو آینده‌ای روشن از آنچه پیش روی شخص متقاضی است برای او ترسیم می‌کنند.
نهادهای پژوهشی و مشاوره کاری
نورا، یکی از همین دانشجوها است که با ۲۵ سال سن به تازگی فارغ‌التحصیل شده است. او که هنوز تصمیمی برای ورود به بازار کار و یا ادامه تحصیل در مقطع دکترا نگرفته است، به مشاوره شغلی روی آورده و از نتایج آن نیز راضی است: «به نظرم این امکان خوبی است که از طریق آن می‌توانم برای آینده تصمیم مناسبی بگیریم. خیلی خوشحالم که در مورد کاری که برایم مهم است، می‌توانم با یک نفر مشورت کنم.»
مشاور نورا دانش‌آموخته رشته علوم ارتباطات است و تازه تحصیل‌اش را به پایان رسانده. مارتین، بورسیه موسسه هانس بکلار (Hans-Böckler-Stiftung) بوده است و حالا مشاوره‌ی بورسیه‌های جدید از جمله نورا را بر عهده گرفته است: «از زمان فارغ‌التحصیل‌ام و ورود به بازار کار خیلی نمی‌گذرد. بنابراین تجربه چندانی ندارم. اما با این حال امیدوارم که بتوانم با توضیحاتی که به نورا می‌دهم، در یافتن شغل به او کمک کنم.»
مشاور شغلی را با بازاریابی نباید اشتباه گرفت. مشاور "Mentor" تنها سعی خواهد کرد، اطلاعات مشخصی را در مورد شغل مورد نظر داوطلب در اختیار او قرار دهد. در واقع او گزارشی از واقعیت‌هایی که در بازار کار وجود دارد و برای وی پیش آمده، به متقاضی ارائه می‌کند.
طرح یادشده امکانی است که از طریق موسسات پژوهشی به افرادی که بورسیه دریافت می‌کنند، تعلق می‌گیرد. اما چنین امکانی در بسیاری از دانشگاههای آلمان نیز وجود دارد. مشاوره کاری برای ورود به بازار کار. مشاوره‌ای که در صورت موفق بودن آن و یافتن شغل مناسب از سوی دانشجو تمدید اقامت او را در آلمان تمدید می‌کند
.