اين مسجد در قرن اول هجري روي خرابه‌هاي يك آتشكده بنا شده‌است. در حال حاضر در اين بنا آثاري از دوره مغول و تيموري ديده مي‌شود. ايوان آجري بلند آن در قسمت غربي صحن، در زمان سلطنت شاهرخ تيموري و به همت وزير خواجه شمس الدين علي باليجه سمناني و گنبد آن بوسيله خواجه‌ابوسعيد در عهد سلطنت سلطان سنجر احداث شده است. در قسمت فوقاني ايوان و بر سه بدنه آن، كتيبه‌اي از كاشي وجود دارد. در پائين اين كتيبه چند لوحه سنگي بزرگ ديده مي‌شود. مهم‌ترين آنها دو لوح مشتمل بر فرمان هاي پادشاه صفوي است كه براي اطلاع مردم سمنان در ايوان نصب شده‌است. شبستان جنوبي مسجد مشتمل بر ۱۶ ستون مدور در وسط و هشت و نيم ستون در طرف ديوار شرقي است كه پايه‌هاي ۲۷ تاق شبستان را تشكيل مي‌دهد. اين شبستان در زمان ارغون خان و به همت وزيرش شيخ‌علاءالدوله سمناني احداث شده و در عهد سلطنت فتحعلي‌شاه قاجار توسط ذوالفقار سمناني تعمير شده است. در گوشه شمال شرقي شبستان،منار سلجوقي قرار دارد. ارتفاع كنوني منار از سطح قاعده 20.31 متر و از روي بام 75.25 متر و محيط آن 5.5 متر است. در بالاي تزئينات آجري زيباي منار كتيبه‌اي به خط كوفي و جود دارد كه نام ابوحرب بختيار و تاريخ‌بناي منار بر آن نقش بسته است. تاج يا كلاهك منار كه بصورت هشت ضلعي است، مقرنس‌هاي آجري با پشت‌بغل‌هاي كوچك كاشي‌كاري شده به رنگ فيروزه‌اي دارد، در اطراف مأذنه منار، نرده‌هاي مشبك چوبين زيبايي به‌رنگ سبز نصب شده است.
مسجد جامع سمنان
