توی آمریکا چهار تا نهاد عمده اعتباری وجود دارن که بانک‌ها برای صدور کردیت کارت یا دبیت کارت با اونها قرارداد دارن. MaterCard و Visa و American Express و Discover. که در اصل مبادلات اعتباری بانکی رو در سطح کلان اون چهار نهاد اعتباری مدیریت می‌کنن، هرچند دریافتها و پرداخت‌ها در سطح خرد از طریق بانک انجام میشه. از اون طرف فروشنده‌ها یا ارائه دهنده‌های خدمات هم برای پذیرش پرداخت‌ها با تعدادی یا همه اون چهار نهاد عمده اعتباری قرارداد دارن. بانک بسته به قراردادی که داره لوگو یکی از اون چهار نهاد عمده اعتباری رو روی کارت میزنه. بدین ترتیب پذیرش کردیت کارت یا دبیت کارت شما وابسته به این نیست که کارت رو چه بانکی صادر کرده، بلکه وابسته به اینه که لوگو کدوم یک از اون چهار نهاد عمده اعتباری روی کارت خورده. این کار مبادلات بانکی رو خیلی تسهیل میکنه. در نتیجه هر جا که به فرض MasterCard رو قبول کنن، شما صرف نظر از اینکه کردیت کارت یا دبیت کارت رو از کدوم بانک گرفتید، اگه روی کارت شما لوگو MasterCrad باشه، میتونید از اون کارت استفاده کنید. از این نظر هم هیچ تفاوتی بین کردیت کارت یا دبیت کارت یا بانک صادر کننده کارت نیست. مهم اینه که لوگو کدوم نهاد اعتباری روی کارت هست. توی این پست قبلی یه کم دقیقتر توضیح دادم در مورد عملکرد کردیت کارت و دبیت کارت
نهاد‌های اعتباری دیگه‌ای هم وجود داشتن که الان تقریبا منقرض شدن و در حال حاضر همین چهار تا عمده بازار دستشونه و بیشتر از همه MasterCard یا Visa. اگه لوگو یکی از این دو تا روی کردیت کارت یا دبیت کارت شما باشه، تقریبا همه جای دنیا کارتون راه میفته (ممکنه بعضی جاها سر اینکه دبیت کارت دارید یا کردیت کارت به مشکلاتی بخورید). ولی بسته به اینکه بانک شما کی باشه، برای خرید‌های خارج از آمریکا یا دریافت پول از ATM بانک‌های خارجی یا حتی هر بانک آمریکایی غیر از بانک خودتون ممکنه کارمزد هایی بهتون بخوره.
نکته دیگه اینکه American Express و Discover غیر از اینکه نهاد اعتباری هستن، بانک هم هستن، یعنی مثل هر بانک دیگه میتونید توی اینها حساب هم باز کنید. و در ضمن خودشون هم مثل بانک‌های دیگه‌ای که طرف قراردادشون هستن مستقلا به اسم خودشون کردیت کارت هم صادر می‌کنن. ولی MasterCard و Visa فقط نهاد اعتباری هستن و قسمت عمده بانک‌ها کارت خودشون رو با لوگوی MasterCard یا Visa صادر می‌کنن.
اقدامات امنیتی در مورد کردیت کارت و دبیت کارت هنگام مسافرت
بعضی بانک‌ها به دلایل امنیتی خرید‌های خارج از آمریکا یا هر نوع خرید رو که از نظر سیستم امنیتی بانک نامتعارف بیاد decline می‌کنن. از این نظر تفاوتی بین کردیت کارت یا دبیت کارت نیست. به سیستم امنیتی اون بانک بستگی داره. هر چند سخت‌گیری‌ها معمولاً در مورد کردیت کارت بیشتره. نحوه عملکرد سیستم امنیتی این بانک‌ها خیلی قابل پیش بینی نیست. بعد طرف می‌بینه که سیستم پیغام transaction denied یا transaction declined میده فکر میکنه که حساب موجودی نداره. من توی خود آمریکا برام چند بار این مورد پیش اومده بود که زنگ زدم به بانک و اونها مشکل رو حل کردن. داخل خود آمریکا هم هر وقت میرفتم مسافرت به بانک زنگ میزدم می‌گفتم که کدوم ایالت میرم، اونها هم یک travel notification روی حسابم میذاشتن برای همون ایالت‌ها که مشکل در خرید هام پیش نیاد.
حتی یه دفعه یکی از بانک هام که سیستم امنیتی سفت و سخت تری داره، از من پرسید توی سفرت به این ایالت‌ها چه نوع مخارجی داری، اونها رو هم توی travel notification اضافه کرد. بانک‌های درست و حسابی این تدابیر امنیتی رو میذارن که اگه کسی کردیت کارت (یا دبیت کارت) رو دزدید نتونه راه بیفته دور تا دور آمریکا یا کشور‌های دیگه بگرده راحت باهاش حال کنه. یادمه همین بانک یه شب که رفته بودم خرید، به فاصله کوتاهی از خریدم خواستم یک دونه دیگه از همون جنس بخرم، اجازه نداد، یعنی پیغام transaction declined داد. زنگ زدم به بانک گفت به خاطر نوع خرید کردنت security alert اومده و جلوی خرید بعدی رو گرفته. بعد security alert رو برداشت و خرید بعدی رو انجام دادم.
یا وقتی میخواستم زنگ بزنم به آنکارا برای وقت سفارت، برای اینکه چنین مشکلی پیش نیاد، قبلش زنگ زدم به بانک گفتم من میخوام با کارتم یک خرید توی ترکیه انجام بدم. بانک هم یک travel notification روی حسابم گذاشت که من در ترکیه هستم (با اینکه من واقعا در ترکیه نبودم). موقعی که هم که زنگ زدم به آنکارا برای وقت گرفتن، برای اینکه مطمئن بشم پرسیدم که این ۲۰ دلار توی ترکیه شارژ میشه روی حسابم یا در آمریکا؟ گفت که در ترکیه شارژ میشه. بعد هم که رفتم عملیات بانکی خودم رو چک کردم دیدم شارژ این مبلغ در آنکارا انجام شده.
البته ۲۰/۰۵ دلار شارژ کرده بودن نه ۲۰ دلار. من نفهمیدم این ۵ سنت اضافی رو برای چی شارژ کردن. اون بانک من که از کردیت کارتش استفاده کرده بودم، foreign transaction fee نداره. من حتی وقتی زنگ زدم به آنکارا پرسیدم این مبلغ ۲۰ دلار رو به دلار شارژ می‌کنید یا به لیره که گفت به دلار شارژ می‌کنیم. ولی احتمالا به لیره شارژ کرده و این ۵ سنت تفاوت با ۲۰ دلار به خاطر تفاوت نرخ تبدیل لیره به دلار بوده. در بانک‌هایی که foreign transaction fee دارن (یعنی به خاطر خرید‌های خارج از آمریکا چند درصد کارمزد اضافه می‌کنن)، این کارمزد برای ۲۰ دلار میتونه چیزی حدود ۶۰ سنت تا یک دلار باشه (در مورد بانک‌های در پیت احتمالا بیشتر، شاید حتی تا ۵ دلار بیشتر).
اقدامات امنیتی در مورد کردیت کارت و دبیت کارت هنگام مسافرت
این رو حتما میدونید که ایران تحت تحریم‌های بانکی آمریکا هست و بانک‌های امریکایی هم با درجا‌ت مختلف سخت‌گیری از تحریم‌های دولت آمریکا تبعیت می‌کنن. شما از هیچکدوم از کارت‌هایی که توسط یک بانک امریکایی صادر شده باشه (یا اینکه سهام عمده بانک امریکایی باشه) در داخل ایران نمیتونید استفاده کنید. از این نظر هم تفاوتی نیست که خودتون توی ایران باشید یا نه. حتی اگه خرید آنلاین رو با یک کارت انجام بدید و مبلغ خرید از طریق یک آی‌پی آدرس ایرانی شارژ بشه، ممکنه بانک حساب شما رو بلاک کنه. یا خرید که هیچی، حتی اگه از طریق یک آی‌پی آدرس ایرانی به سیستم آنلاین بانکی خودتون لاگین کنید که مثلا موجودی حساب یا عملیات بانکی خودتون رو چک کنید، ممکنه بانک حساب شما رو بلاک کنه یا اینکه درجا جلوی لاگین کردن شما رو بگیره. اینکه میگم ممکنه، بحث شانس و اینها نیست. بستگی به میزان سخت‌گیری بانک و سفت و سخت بودن سیستم امنیتی بانک داره. من موارد متعدد از این قضیه رو از رفقام شنیدم. این قضیه حتی برای یکی از رفقای من که در یه بانک نسبتا در پیت حساب داشت پیش اومد، اونهم صرفا برای لاگین کردن به سیستم آنلاین بانکی خودش از داخل ایران. چه رسه به بچه‌هایی که در بانک‌های گردن کلفت تر حساب داشتن. یکی از اینها که بانک حتی بهش اجازه لاگین کردن هم نداد. اون دوستم که گفتم از داخل ایران لاگین کرده بود و حسابش بلاک شده بود، حتی بعد از اینکه برگشت آمریکا بانک حاضر نشد freeze رو از روی حسابش برداره و بعد از کلی رفت و آمد، آخرش مجبور شد حساب رو ببنده.
تاثیر تعداد حساب‌های اعتباری بر سابقه و نمره اعتباری
یک مورد دیگه که به نظرم رسید به توضیحات دوستان در مورد سابقه اعتباری یا همون credit history اضافه کنم اینه که از باز کردن تعداد زیاد کردیت کارت (یا هر نوع حساب اعتباری مثل وام شخصی، منزل، ماشین و غیره) در مدت زمان کوتاه بپرهیزید، به خصوص سالهای اول حضور در آمریکا. یکی از پارامترهای اصلی در سنجش نمره اعتباری شما (credit score) طول سابقه اعتباری شماست. credit history صرفا با اندازه گیری زمانی که شما اولین حساب اعتباری خودتون رو باز کردید سنجیده نمی‌شه، بلکه اندازه گیری طول سابقه اعتباری شما با پارامتری هست به اسم average age of accounts. یعنی ممکنه پنج سال از گرفتن اولین کردیت کارت شما گذشته باشه، ولی اگه توی این مدت حساب‌های اعتباری متعدد باز کرده باشید، اون پارامتر میانگین میشه مثلا ۲ سال (یا شاید کمتر، بسته به اینکه چقدر در گرفتن کردیت کارتهای متعدد جوّگیر شده باشید). علاوه بر این داشتن تعداد زیادی حساب توی یک بازه زمانی کوتاه، risk factor شما رو به شدت بالا میبره، حتی اگه اون حساب‌ها رو ببندید. حساب‌های اعتباری بعد از بسته شدن هم برای ۸ تا ۱۰ سال در سابقه اعتباری شما باقی میمونن و زمان خیلی زیادی طول میکشه تا اثر منفی که بر اون پارامتر average age of accounts گذاشتن از بین بره.
در مورد اینکه چند تا کردیت کارت خوبه بین علما اختلاف نظر هست. تا اونجا که من توی فروم‌های بانکی جستجو کردم، اجماع علما بر اینه که برای یه آدم کم سابقه بین ۳ تا حد اکثر ۵ کارت مناسبه. البته به شرط اینکه این کارت‌ها اکتیو باشن، وگرنه کارت‌هایی که سابقه پرداخت نداشته باشن، کمک زیادی به بهبود سابقه اعتباری شما نمی‌کنن. نظر خود من اینه که شما اگه یک MasterCard و یک Visa داشته باشید، تقریبا تمام نیازمندی‌های شما با همین دو تا کارت برآورده میشه. موارد نادری پیش میاد که بعضی جاها فقط یک نوع کردیت کارت رو قبول کنن. مثلا Costco فقط American Express رو قبول میکنه (حد اقل فروشگاه Costco شهر ما که اینجوریه). به این جهت شاید بد نباشه علاوه بر MasterCard و Visa, یک کارت American Express و یک کارت Discover هم داشته باشید. ولی بیشتر از این نه از نظر کاربردی فایده‌ای داره، نه روی credit history و credit score شما تاثیر مثبت میذاره. به سبک شعار تنظیم خانواده، دو تا خوبه، چهار تا بسه. البته اون شعار مرحوم جور دیگه‌ای بود.
